ΠΡΟΣΕΥΧΗ:
Πριν αρχίσει η κάθε συνάντηση
Εἰς τὸ ὅνομα τοῦ Πατρὸς καὶ τοῦ Υἱοῦ καὶ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Ἀμήν.
Δόξα σοι, Χριστὲ ὁ Θεός, ἡ ἐλπὶς ἡμῶν, δόξα σοι.
Βασιλεῦ οὐράνιε, Παράκλητε, τὸ Πνεῦμα τῆς ἀληθείας, ὁ πανταχοῦ παρὼν καὶ τὰ πάντα πληρῶν, ὁ θησαυρὸς τῶν ἀγαθῶν καὶ ζωῆς χορηγός, ἐλθὲ καὶ σκήνωσον ἐν ἡμῖν, καὶ καθάρισον ἡμᾶς ἀπὸ πάσης κηλῖδος, καὶ σῶσον, Ἀγαθέ, τὰς ψυχὰς ἡμῶν. Ἀμήν.
ΘΕΜΑ: Η Κυρά-Σαρακοστή
Εισαγωγή
Χαίρετε, χαίρετε!
Ετοιμάζεστε για πέταγμα χαρταετού; Και πολύ καλά κάνετε! Όπως ο χαρταετός πετά ψηλά στον ουρανό έτσι και οι ψυχές μας ποθούν να επιστρέψουν στην Ουράνια πατρίδα μας!
Ναι, ο Παράδεισος είναι η πατρίδα μας, στη Γη είμαστε εξόριστοι. Αυτό ακριβώς μας υπενθυμίζει η Κυριακή της Τυρινής όπου με θλίψη θυμόμαστε την εξορία των Πρωτοπλάστων από τον κήπο της Εδέμ. Αιτία; Η παράβαση της νηστείας! Ναι, ναι! Όπως το ακούτε! Σας εξηγώ...
Κύρια αφήγηση ή διήγηση
Μέσα στον κήπο της Εδέμ, δηλ. στον Παράδεισο, ο άνθρωπος ήταν συνεργάτης του Θεού και ελεύθερος να κάνει ό,τι θέλει. Μπορούσε να φάει καρπούς από όλα τα δέντρα εκτός από ένα: το δέντρο της γνώσης του καλού και του κακού. Πρόκειται για την πρώτη και μοναδική εντολή που έδωσε ο Θεός στον άνθρωπο, μια εντολή νηστείας. Την συνέχεια τη γνωρίζουμε… (ένα παιδί αφηγείται με συντομία το Προπατορικό αμάρτημα και την εξορία των Πρωτοπλάστων).
Την εβδομάδα που μόλις πέρασε, την εβδομάδα της Τυρινής, επιτρεπόταν να τρώμε όλες τις μέρες τα πάντα εκτός από κρέας. Η Εκκλησία με αυτόν τον τρόπο μας θυμίζει την εντολή που είχε δώσει ο Θεός μέσα στον Παράδεισο. Ακολουθεί η Καθαρή εβδομάδα με την οποία ξεκινά η Μεγάλη Τεσσαρακοστή, η πιο αυστηρή περίοδος νηστείας του έτους. Μια περίοδος που μας προετοιμάζει ψυχικά και σωματικά για να βιώσουμε με όλο μας το είναι την Αγία και Μεγάλη Εβδομάδα ώστε να ζήσουμε την προσωπική μας Ανάσταση κατά το Άγιο Πάσχα.
Την περίοδο αυτή η Εκκλησία δε μας αφήνει χωρίς όπλα! Οι ακολουθίες γίνονται πιο πολλές και πιο μεγάλες (Μεγάλο Απόδειπνο, Προηγιασμένες Θείες Λειτουργίες, Χαιρετισμοί στην Θεοτόκο, Κατανυκτικοί Εσπερινοί) και τις Κυριακές γιορτάζουμε μεγάλα γεγονότα και προσωπικότητες. Μια πολύ ωραία προσευχή που μπορούμε να λέμε (και να μάθουμε) για την Σαρακοστή είναι η Ευχή του Αγίου Εφράιμ του Σύρου:
Κύριε καὶ Δέσποτα τῆς ζωῆς μου,
πνεῦμα ἀργίας, περιεργείας,
φιλαρχίας καὶ ἀργολογίας μή μοι δῷς.
Πνεῦμα δὲ σωφροσύνης, ταπεινοφροσύνης,
ὑπομονῆς καὶ ἀγάπης, χάρισαί μοι τῷ σῷ δούλῳ.
Ναί, Κύριε Βασιλεῦ,
δώρησαί μοι τοῦ ὁρᾶν τὰ ἐμὰ πταίσματα,
καὶ μὴ κατακρίνειν τὸν ἀδελφόν μου,
ὅτι εὐλογητὸς εἶ, εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων.
Ἀμήν.
Μην ξεχάσουμε να πλάσουμε και την κυρα-Σαρακοστή! Είναι άλλωστε έθιμο παλιό...
[ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Από τα παρακάτω λέτε στα παιδιά ό,τι εσείς πιστεύετε ότι έχουν ανάγκη να ακούσουν και ανάλογο επίσης με το πνευματικό επίπεδο των παιδιών]
Κυριακή της Τυρινής
Στις Εκκλησίες διαβάζεται, κατά την πρωινή Θεία Λειτουργία, η περικοπή του Ευαγγελίου του Ματθαίου (κεφ. στ', 14-21), που αναφέρεται στην αξία της συγχώρεσης και της νηστείας. Αργά το απόγευμα της ίδιας ημέρας ψάλλεται ο κατανυκτικός εσπερινός της συγγνώμης, κατά τον οποίο ιερείς και πιστοί αλληλοασπάζονται, ζητώντας συγχώρεση ο ένας από τον άλλο, ενόψει της επερχόμενης Μεγάλης Τεσσαρακοστής.
Η Εκκλησία επιτρέπει στους πιστούς την κατανάλωση γαλακτοκομικών προϊόντων, αυγών, ψαριών και ελαιολάδου, απαγορεύει όμως την κρεοφαγία.
Καθαρά Δευτέρα
Την Καθαρά Δευτέρα, καλά μου παιδάκια ξεκινά η Σαρακοστή, ενώ πριν μια εβδομάδα είχαμε το τέλος των Αποκριών (από + κρέας). Αυτή την μέρα συνήθως, μικροί και μεγάλοι πάνε στην εξοχή για να πετάξουν χαρταετό και να χαρούν την όμορφη πλάση που μας χάρισε ο Θεός μας! Η Καθαρά Δευτέρα και όλη η εβδομάδα, ονομάστηκε έτσι γιατί εμείς οι Χριστιανοί «καθαριζόμαστε» στην ψυχή και στο σώμα. Πώς;
Η ημέρα αυτή γιορτάζεται έντονα σε όλη την Ελλάδα με διάφορα έθιμα και αποτελεί επίσημη αργία. Οι οικογένειες και οι φίλοι βγαίνουν εκτός σπιτιού και πετούν χαρταετό τον οποίο είτε αγοράζουν είτε κατασκευάζουν μόνοι τους. Επίσης συνηθίζεται πανελλαδικά να τρώγεται λαγάνα, δηλαδή άζυμο ψωμί που παρασκευάζεται μόνο εκείνη τη μέρα, ταραμάς, θαλασσινά, λαχανικά και φασολάδα χωρίς λάδι.
Η Τεσ-σαρακοστή
Το σώμα μας το καθαρίζουμε από τις τροφές ως εξής: Σταματάμε να τρώμε αυτές τις τροφές που προέρχονται από ζώα (με εξαίρεση τα ασπόνδυλα) όπως το κρέας, το γάλα, τα αυγά, το τυρί κ.τλ. Τις υπόλοιπες τροφές (φρούτα, λαχανικά, όσπρια, δημητριακά…) τις τρώμε κανονικά!
Καλό είναι εσείς τα παιδιά επειδή βρίσκεστε σε φάση ανάπτυξης, να τρώτε ότι λέει η μαμά. Μπορείτε βέβαια να στερηθείτε το κρέας κάποιες συγκεκριμένες μέρες (Καθαρά Δευτέρα, Μεγάλη Παρασκευή κτλ.) και αρτύσιμες σοκολάτες, γαριδάκια μπισκότα και να προτιμάτε τα νηστίσιμα!
Το πιο σημαντικό, βέβαια, είναι να κατανοήσουμε ότι νηστεία δε σημαίνει μόνο απόχη από συγκεκριμένα φαγητά αλλά κυρίως αποχή από κακές συνήθειες στις οποίες είμαστε επιρρεπείς! Είπαμε πρέπει να καθαρίσουμε και την ψυχή μας…
Συνεπώς, αυτό που μπορούμε να κάνουμε κατά τη διάρκεια της Σαρακοστής είναι να αποφύγουμε κάθε άσχημη συμπεριφορά (να χτυπάμε, να λέμε ψέματα κ.τ.λ.)
Να δίνουμε την αγάπη μας στους άλλους, να συγχωρούμε, να πηγαίνουμε στις ακολουθίες της εκκλησίας μας καθώς να προσευχόμαστε να έρθει ο Χριστός στην καρδιά την δικιά μας και σε όλους τους ανθρώπους!
Το πιο σημαντικό, βέβαια, είναι να κατανοήσουμε ότι νηστεία δε σημαίνει μόνο απόχη από συγκεκριμένα φαγητά αλλά κυρίως αποχή από κακές συνήθειες στις οποίες είμαστε επιρρεπείς! Είπαμε πρέπει να καθαρίσουμε και την ψυχή μας…
Συνεπώς, αυτό που μπορούμε να κάνουμε κατά τη διάρκεια της Σαρακοστής είναι να αποφύγουμε κάθε άσχημη συμπεριφορά (να χτυπάμε, να λέμε ψέματα κ.τ.λ.)
Να δίνουμε την αγάπη μας στους άλλους, να συγχωρούμε, να πηγαίνουμε στις ακολουθίες της εκκλησίας μας καθώς να προσευχόμαστε να έρθει ο Χριστός στην καρδιά την δικιά μας και σε όλους τους ανθρώπους!
Η νηστεία διαρκεί για 40 μέρες, όσες ήταν και οι μέρες νηστείας του Χριστού μας στην έρημο. Η νηστεία τελειώνει την Κυριακή του Πάσχα τότε που καθαροί πια και καλά προετοιμασμένοι θα πάρουμε το Σώμα και το Αίμα του Αναστημένου Χριστού μας!
Κατά την διάρκεια της Μ. Σαρακοστής μπορούμε να πηγαίνουμε στις κατανυκτικές ακολουθίες της εκκλησίας μας όπως στον κατανυχτικό Εσπερινό, στις Προηγιασμένες Θείες Λειτουργίες κάθε Τετάρτη και Παρασκευή καθώς και στους Χαιρετισμούς της Παναγιάς μας για να παίρνουμε δύναμη!
Μπορεί να είμαστε μικροί αλλά έτσι γινόμαστε μεγάλοι αθλητές του Χριστού! Γι' αυτό παιδάκια σας περιμένω όλους στην Εκκλησία να ενώνουμε τις προσευχές μας!!!
Κατά την διάρκεια της Μ. Σαρακοστής μπορούμε να πηγαίνουμε στις κατανυκτικές ακολουθίες της εκκλησίας μας όπως στον κατανυχτικό Εσπερινό, στις Προηγιασμένες Θείες Λειτουργίες κάθε Τετάρτη και Παρασκευή καθώς και στους Χαιρετισμούς της Παναγιάς μας για να παίρνουμε δύναμη!
Μπορεί να είμαστε μικροί αλλά έτσι γινόμαστε μεγάλοι αθλητές του Χριστού! Γι' αυτό παιδάκια σας περιμένω όλους στην Εκκλησία να ενώνουμε τις προσευχές μας!!!
Το έθιμο της κυρά Σαρακοστής
Η ετυμολογία της λέξης Σαρακοστής σχετίζεται με τη διάρκεια της νηστείας από την Καθαρά Δευτέρα μέχρι το Πάσχα (40 μέρες), κι ένας εύκολος τρόπος για να την υπολογίζουμε σαν είδος ημερολογίου είναι αυτό που έφτιαχναν οι γιαγιάδες μας. Πρόκειται για τη γνωστή μας κυρά Σαρακοστή. Πρόκειται για ένα ιδιόμορφο ημερολόγιο με το οποίο μετρούσαν τις εβδομάδες της νηστείας (Σαρακοστής).
Η κυρά Σαρακοστή στις περισσότερες περιοχές ήταν μια χάρτινη ζωγραφιά. Απεικόνιζε μια γυναίκα με σταυρωμένα χέρια, λόγω προσευχής, σαν μοναχή, χωρίς στόμα, λόγω νηστείας, και με εφτά πόδια που αναπαριστούσαν τις επτά εβδομάδες της Μεγάλης Σαρακοστής. Κάθε Σάββατο έκοβαν ένα πόδι και έτσι ήξεραν πόσες βδομάδες νηστείας απέμεναν μέχρι το Πάσχα. Το Μεγάλο Σάββατο, έκοβαν και το τελευταίο πόδι.
Σε άλλα μέρη της Ελλάδας η Κυρά Σαρακοστή δεν ήταν φτιαγμένη από χαρτί, αλλά από ζυμάρι. Το ζυμάρι φτιαχνόταν με αλεύρι, αλάτι και νερό. Η διαδικασία ήταν κι εδώ η ίδια όπως και με την χάρτινη. Μια παραλλαγή του εθίμου της Κυράς Σαρακοστής είναι φτιαγμένη από πανί και γεμισμένη με πούπουλα.
Ελάτε τώρα να πούμε το τραγουδάκι της κυρά Σαρακοστής και να την φτιάξουμε (λέμε τὠρα) από ζυμάρι:
Η κυρά Σαρακοστή στις περισσότερες περιοχές ήταν μια χάρτινη ζωγραφιά. Απεικόνιζε μια γυναίκα με σταυρωμένα χέρια, λόγω προσευχής, σαν μοναχή, χωρίς στόμα, λόγω νηστείας, και με εφτά πόδια που αναπαριστούσαν τις επτά εβδομάδες της Μεγάλης Σαρακοστής. Κάθε Σάββατο έκοβαν ένα πόδι και έτσι ήξεραν πόσες βδομάδες νηστείας απέμεναν μέχρι το Πάσχα. Το Μεγάλο Σάββατο, έκοβαν και το τελευταίο πόδι.
Σε άλλα μέρη της Ελλάδας η Κυρά Σαρακοστή δεν ήταν φτιαγμένη από χαρτί, αλλά από ζυμάρι. Το ζυμάρι φτιαχνόταν με αλεύρι, αλάτι και νερό. Η διαδικασία ήταν κι εδώ η ίδια όπως και με την χάρτινη. Μια παραλλαγή του εθίμου της Κυράς Σαρακοστής είναι φτιαγμένη από πανί και γεμισμένη με πούπουλα.
Ελάτε τώρα να πούμε το τραγουδάκι της κυρά Σαρακοστής και να την φτιάξουμε (λέμε τὠρα) από ζυμάρι:
Την Κυρά Σαρακοστή, που είναι έθιμο παλιό
οι γιαγιάδες μας τη φτιάχναν με αλεύρι και νερό!
Για στολίδι της φορούσαν στο κεφάλι της σταυρό
και το στόμα της ξεχνούσαν γιατί νήστευε καιρό!
Και μετρούσαν τις ημέρες με τα πόδια της τα εφτά
κόβαν ένα τη βδομάδα, μέχρι να 'ρθει η Πασχαλιά!
Πρακτική εφαρμογή
Πολύ ωραία όλα αυτά αλλά... ποιος νηστεύει στην εποχή μας; Άντε να νηστεύουν οι μοναχοί και οι γιαγιάδες…
Λάθος! Πολλοί νέοι και νέες αγωνίζονται στη χώρα μας και στην περιοχή μας με νηστεία και προσευχή! Δεν είναι τόσο δύσκολο όσο νομίζετε! Ειδικά με τόσα νηστίσιμα προϊόντα που κυκλοφορούν…
Καλά, κι αν δε νηστέψω τι έγινε; Είναι τόσο σοβαρή αμαρτία; Από τη στιγμή που η Εκκλησία έχει θέσει συγκεκριμένες ημέρες και περιόδους νηστείας και εμείς θέλουμε να είμαστε μέλη της Εκκλησίας, οφείλουμε να υπακούμε στους κανόνες της.
Η αξία της νηστείας είναι τεράστια, γι’ αυτό και πολεμιέται τόσο πολύ στην εποχή μας. Το παράλογο είναι πως ενώ προβάλλεται πολύ έντονα η χορτοφαγία και όλο και περισσότεροι Έλληνες γίνονται vegetarian ή vegan, η νηστεία παρουσιάζεται σαν κάτι το -στην καλύτερη περίπτωση- οπισθοδρομικό.
Θέλετε φέτος να κάνουμε ένα challenge (πρόκληση); Σας προκαλώ να νηστέψουμε! Όποιος τα καταφέρει μέχρι τέλους… θα βραβευτεί καταλλήλως!
Ας μην ξεχνάμε όμως ότι η νηστεία μας πρέπει να συνοδεύεται από ταπείνωση, υπακοή, αγάπη και ελεημοσύνη. Ας μιμηθούμε κι εμείς τη νηστεία και την πίστη των Αγίων μας, ξεκινώντας από αυτή τη Σαρακοστή, για να ελευθερωθούμε από τον εγωισμό μας και να ζήσουμε την Ανάσταση του Κυρίου μας. Καλή Σαρακοστή, καλόν αγώνα!
Καλόν αγώνα παιδιά μου!
Ερωτήσεις για μάθημα και φυσικά παιχνίδι
- Σήμερα και ποιος δεν ξέρει να απαντήσει!!!
- Τι συνηθίζουμε να κάνουμε την Καθαρά Δευτέρα;
- Γιατί αυτή η Δευτέρα ονομάζεται ΄΄Καθαρά'' και γενικά όλη αυτή η εβδομάδα;
- Τι ονομάζουμε ''Σαρακοστή'';
- Ποιος είναι Εκείνος που μας έμαθε την νηστεία;
- Τι σημαίνει η λέξη '' νηστεία'';
- Νηστεία κάνουμε μόνο στα φαγητά;
- Ποιες ακολουθίες έχει η Εκκλησία μας την Μ. Σαρακοστή που μας βοηθούνε να προετοιμάσουμε την ψυχή μας;
- Και για ποιο σημαντικό σκοπό καθαρίζουμε την ψυχή μας;
- Ποιος ξέρει να περιγράψει την κυρά Σαρακοστή;
ΤΑ ΣΧΕΤΙΚΑ ΒΙΝΤΕΟ:
Η ωφέλεια της νηστείας. Galilaia T.V.
Τι σημαίνει Καθαρά Δευτέρα και τι Σαρακοστή -παιδικό-
Προσευχές της Σαρακοστής 
Παιχνίδια- δραστηριότητες:
1. Χρωματίζουμε τα τρόφιμα που θα φάει η κυρά-Σαρακοστή και μαθαίνουμε όλοι μαζί το τραγουδάκι!!!
Την Κυρά Σαρακοστή, που είναι έθιμο παλιό
οι γιαγιάδες μας τη φτιάχναν με αλεύρι και νερό!
Για στολίδι της φορούσαν στο κεφάλι της σταυρό
και το στόμα της ξεχνούσαν γιατί νήστευε καιρό!
Και μετρούσαν τις ημέρες με τα πόδια της τα εφτά
κόβαν ένα τη βδομάδα, μέχρι να 'ρθει η Πάσχα
2. Κατασκευάζουμε τον χαρταετό όπως μας δείχνει η εικόνα και πάνω του, σε κάθε φτερό, γράφουμε τις αρετές ΑΓΑΠΗ- ΠΙΣΤΗ- ΧΑΡΑ- ΠΡΟΣΕΥΧΗ-ΝΗΣΤΕΙΑ- ΥΠΑΚΟΗ- ΣΥΓΧΩΡΗΤΙΚΟΤΗΤΑ!!
ΠΡΟΤΑΣΗ ΠΑΙΧΝΙΔΙΟΥ!
3. Θα μπορούσαμε στην αρχή αυτού του μαθήματος να έχουμε τυπωμένο ένα στάδιο (π.χ. το Καλλιμάρμαρο) και να το δείξουμε στα παιδιά. Αν υπάρχει τοίχος διαθέσιμος ή πινακίδα στο Κατηχητικό μπορούμε να κρεμάσουμε αυτό το στάδιο και να πούμε στα παιδιά ότι κάθε φορά (για την περίοδο της Σαρακοστής) θα κρεμάμε δίπλα στο στάδιο κάποια από τις αρετές ή τα αγωνίσματα που θα συζητάμε στο Κατηχητικό, ώστε να αγωνιζόμαστε λίγο πιο πολύ, κατά την αγωνιστική αυτή περίοδο της Σαρακοστής.Δηλαδή θα φτιάξουμε κάτι τέτοιο:
(Στα μικρά ορθογώνια θα έχουμε κάθε φορά γραμμένο το αγώνισμα ή τις αρετές της εβδομάδας).
Καλή Σαρακοστή!!!
ΠΡΟΣΕΥΧΗ:
Μετά από κάθε συνάντηση
Ἅγιος ὁ Θεός, Ἅγιος Ἰσχυρός, Ἅγιος Ἀθάνατος, ἐλέησον ἡμᾶς. (3)
Πάτερ ἡμῶν ὁ ἐν τοῖς οὐρανοῖς, ἁγιασθήτω τὸ ὄνομά σου· ἐλθέτω ἡ βασιλεία σου· γενηθήτω τὸ θέλημά σου, ὡς ἐν οὐρανῷ, καὶ ἐπὶ τῆς γῆς· τὸν ἄρτον ἡμῶν τὸν ἐπιούσιον δὸς ἡμῖν σήμερον· καὶ ἄφες ἡμῖν τὰ ὀφειλήματα ἡμῶν, ὡς καὶ ἡμεῖς ἀφίεμεν τοῖς ὀφειλέταις ἡμῶν· καὶ μὴ εἰσενέγκῃς ἡμᾶς εἰς πειρασμόν, ἀλλὰ ῥῦσαι ἡμᾶς ἀπὸ τοῦ πονηροῦ. Ἀμήν.
Δι’ εὐχῶν τῶν Ἁγίων Πατέρων ἡμῶν Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ ὁ Θεός ἐλέησον καί σῶσον ἡμᾶς. Ἀμήν.
