ΠΡΟΣΕΥΧΗ:
Πριν αρχίσει η κάθε συνάντηση
Αλλά το μεγάλο εμπόδιο της αυτογνωσίας είναι η υπερηφάνεια. Η υπερηφάνεια δεν μας αφήνει να δούμε καθαρά τα ελαττώματα και τα προτερήματά μας. Για την ακρίβεια βλέπουμε μόνο τα προτερήματα, αλλά και περισσότερα απ΄όσα έχουμε στην πραγματικότητα. Πολλές φορές βλέπουμε και τα ελαττώματα σαν προτερήματα... Χαζό ακούγεται ε;;; αλλά έτσι είναι (π.χ. ζήλεια).
Κατάκριση είναι η καταδικαστική απόφαση που παίρνουμε εναντίον της ενέργειας κάποιου άλλου χωρίς να έχουμε γνώση για εκείνα που θα πούμε για εκείνον.
Ο άνθρωπος που έχει αυτογνωσία είναι αδύνατον να κατακρίνει τον αδελφό του. Και αυτό συμβαίνει γιατί δεν θα έχει χρόνο να κοιτάξει και να κρίνει τον πλησίον του αλλά θα βλέπει τα δικά του χάλια. Η κατάκριση γεννιέται πάντοτε εκεί που δεν υπάρχει αγάπη. Η αγάπη εξαφανίζει την κατάκριση.
Α. Αυτογνωσία (θηλυκό) σημαίνει :
- το να γνωρίζει κάποιος καλά τον εαυτό του σε όλες του τις εκφάνσεις.
- να γνωρίζει τον εαυτό σου
- ότι έχει το γνώθι σαυτόν, δηλαδή έχει επίγνωση του εαυτού του, των ικανοτήτων του, των δυνατοτήτων του.
- Πώς θα έχουμε αυτογνωσία;
Η μεγαλύτερη επιστήμη για τον άνθρωπο, γράφει ο Κλήμης από την Αλεξάνδρεια, είναι η γνώση του εαυτού του.
Εν συντομία, ας πούμε ότι στην ορθόδοξη πνευματική παράδοση ο δρόμος που οδηγεί στην αυτογνωσία (που είναι πολύ βασική έννοια στην Ορθοδοξία) έχει δύο άξονες:
α) ποιος πραγματικά είμαι
β) ποιος είμαι προσκαλεσμένος να γίνω.
Προσκαλεσμένος όχι από «το σύμπαν» ή κάτι άλλο αόριστο και ουδέτερο, αλλά από το Θεό της αγάπης, τον Ιησού Χριστό.
- Ποιος είμαι όμως εγώ;
Θα πω: να γίνω αυτό που με έχει καλέσει ο Θεός να γίνω. Να γίνω... Άγιος.
- Η υπερηφάνεια δεν μας αφήνει να δούμε καθαρά τα ελαττώματα και τα προτερήματά μας. Για την ακρίβεια βλέπουμε μόνο τα προτερήματα, αλλά και περισσότερα απ΄ όσα έχουμε στην πραγματικότητα. Πολλές φορές βλέπουμε και τα ελαττώματα σαν προτερήματα, π.χ. ζήλεια.
- Νομίζουμε ότι είμαστε σε όλα ικανοί, ενώ αυτό δεν ισχύει. Ο καθένας από εμάς έχει ικανότητες σε διαφορετικά πράγματα, κάτι που είναι και λογικό. Μπορούμε να κάνουμε πολλά, αλλά δεν τα κάνουμε όλα με επιτυχία. Με αυτόν τον τρόπο καταφέρνουμε να συνεργαζόμαστε και να βοηθάμε τον άλλον να κάνει κάτι που δεν μπορεί ο ίδιος.
- Τι πρέπει να αποδεχτούμε;
- Έχει όμως και χαρίσματα, τα οποία είναι χαρισμένα από τον Θεό. Όλα τα καλά που έχουμε είναι δικά του και είναι καλό να τα αξιοποιήσουμε προς δόξαν Θεού, π.χ. δικηγόρος
- Να είμαστε ο εαυτός μας και να μην προσπαθούμε να αποδείξουμε κάτι επαινώντας τον εαυτό μας στους άλλους.
- Αν προσπαθήσουμε πρώτα να αρέσουμε στον Θεό και μετά στους άλλους, τότε δεν υπάρχει λόγος να φοβόμαστε αν θα γίνουμε αποδεκτοί από τους άλλους αν έχουμε πρώτα την έγκριση του Θεού.
[Ο άγιος Νεκτάριος στο βιβλίο του "Γνώθι Σαυτόν" δεν ενδιαφέρεται να γράψει ένα έργο λογοτεχνικό, ξέρει ότι οι καλές διδασκαλίες δεν χρησιμεύουν σε τίποτε αν δεν σε βοηθήσουν να αλλάξεις τη ζωή σου ή έστω τον προσανατολισμό της. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου). Είναι εξαιρετικό βιβλίο. Σε βοηθάει να αναστοχαστείς μέσα σου και να συνειδητοποιήσεις ποιος είσαι και ποιος θέλεις να γίνεις. Ειδικά για το δεύτερο σου παρουσιάζει και τον τρόπο που θα το καταφέρεις. Μια βαθιά ψυχογραφία από τον νεοφανή Άγιο της Εκκλησίας μας.]
Και τώρα πάμε να δούμε τι καλούμαστε να γίνουμε! Ο σκοπός της ζωής μας είναι να γίνουμε άγιοι!
- Είναι η καταδικαστική απόφαση που παίρνουμε εναντίον της ενέργειας κάποιου άλλου, χωρίς να έχουμε ακριβή γνώση για εκείνα που θα πούμε για εκείνον
- αποδοκιμασία
- επίκριση
- επιτίμηση
- μομφή
- ψόγος
Ο όσιος Εφραίμ ο Σύρος ζητά ως δώρο από τον Θεό δύο πράγματα μέσω της ευχής του "Ναι,Κύριε Βασιλευ, δωρησαι μοι του οραν τα εμά πταισματα και μη κατακρινειν τον αδελφον μου,οτι ευλογητος ει εις τους αιωνας των αιωνων.Αμήν”.
Το ένα είναι η αυτογνωσία: “Του οράν τα πταίσματα” να βλέπω δηλαδή τα δικά μου πταίσματα,τις δικές μου αμαρτίες.
Και το δεύτερο είναι η κατάκριση. Ο όσιος Πατέρας συνδέει την αυτογνωσία και την κατάκριση διότι αυτός που έχει αυτογνωσία είναι αδύνατον να κατακρίνει τον αδελφό του. Και αυτό συμβαίνει γιατί δεν θα έχει χρόνο να κοιτάξει και να κρίνει τον πλησίον του αλλά θα βλέπει τα δικά του χάλια. (π.χ. μοναχός)
Η κατάκριση γεννιέται πάντοτε εκεί που δεν υπάρχει αγάπη.Η αγάπη εξαφανίζει την κατάκριση. Ποιά μητέρα θα βγει έξω στην γειτονιά για να κατηγορήσει το παιδί της; Σπάνια. Συνήθως το αγαπά και το δικαιολογεί. Γι αυτο δεν θα έπρεπε να κρίνουμε τους άλλους γιατί δεν ξέρουμε τι έχει περάσει τη ζωή του, αλλά θα έπρεπε να τον δικαιολογούμε.
Όχι να γινόμαστε δικαστές των άλλων. Άρα θα πρέπει σε όλα αυτά να υπάρχει διάκριση, για να μπορούμε να διακρίνουμε αν ο άλλος θα δεχτεί την παρατήρησή μας ή όχι. Και εδώ υπάρχει μια πραγματική δυσκολία, διότι εάν είναι συνετός αυτός που θα του το πεις καλώς, αλλά εαν δεν είναι υπάρχει πρόβλημα και μπορεί να διαρρήξεις τις σχέσεις σου.
Αντιμετώπιση της κατάκρισης:
- Αυτογνωσία
- Αγάπη
Δεν θα πρέπει να συγκρίνουμε τον εαυτό μας με τους άλλους, αλλά μόνο με τον Χριστό. Κατά Θεόν πένθος… για την μετάνοιά μας. Με την "Μνήμη θανάτου" δεν θα κατακρίνεις τους άλλους, αλλά θα παλεύεις για την ψυχή του.
