Θέμα: 14.3. H ιερή Κατήχηση της Ορθόδοξης πίστης - Νεοτητα Ι.Μ Φωκιδος

ΝΕΑ

13 Ιανουαρίου 2022

Θέμα: 14.3. H ιερή Κατήχηση της Ορθόδοξης πίστης

 ΠΡΟΣΕΥΧΗ:

Πριν αρχίσει η κάθε συνάντηση

    Εἰς τὸ ὄνομα τοῦ Πατρὸς καὶ τοῦ Υἱοῦ καὶ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Ἀμήν. 
Δόξα σοι, Χριστὲ ὁ Θεός, ἡ ἐλπὶς ἡμῶν, δόξα σοι.

    Βασιλεῦ οὐράνιε, Παράκλητε, τὸ Πνεῦμα τῆς ἀληθείας, ὁ πανταχοῦ παρὼν καὶ τὰ πάντα πληρῶν, ὁ θησαυρὸς τῶν ἀγαθῶν καὶ ζωῆς χορηγός, ἐλθὲ καὶ σκήνωσον ἐν ἡμῖν, καὶ καθάρισον ἡμᾶς ἀπὸ πάσης κηλῖδος, καὶ σῶσον, Ἀγαθέ, τὰς ψυχὰς ἡμῶν. Ἀμήν.       

 


Θέμα: H ιερή Κατήχηση της Ορθόδοξης πίστης


   Στη χώρα μας είναι ευλογημένη συνήθεια ο νηπιοβαπτισμός, η βάπτιση των πιστών σε μικρή ηλικία. Με τη βάπτιση γινόμαστε μέλη της Εκκλησίας και μπορούμε να συμμετέχουμε στο Μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας. Ενώ όμως είμαστε μέλη της Εκκλησίας, γνωρίζουμε λίγα αόριστα πράγματα ή τίποτα για τις αλήθειες και την ομορφιά της Πίστης μας. Είμαστε, με άλλα λόγια, ακατήχητοι. 

    Κατήχηση ή Ιερή Κατήχηση ονομάζεται η (σύντομη ή συστηματική) διδασκαλία της Ορθόδοξης Χριστιανικής Πίστης. Όσοι ζούσαν τα πρώτα χρόνια του Χριστιανισμού και επιθυμούσαν να γίνουν Χριστιανοί έπρεπε πρώτα να διδαχθούν τις θεμελιώδεις αλήθειες της Χριστιανικής Πίστης. Αυτοί ονομάζονταν Κατηχούμενοι. Με λίγα λόγια κατηχούμενοι λέγονταν και λέγονται όσοι με την κατήχηση προετοιμάζονται να γίνουν χριστιανοί. 

    Το σπουδαίο έργο της Κατήχησης, ύστερα από τους Αποστόλους, συνέχισαν οι κληρικοί και άλλοι ευσεβείς λαϊκοί Χριστιανοί που ονομάστηκαν Κατηχητές. Ιδρύθηκαν μάλιστα και σχολές για να προετοιμάζουν τους κατηχητές. 

 Η Κατήχηση στην εποχή μας
    Στην εποχή μας οι Χριστιανοί βαπτίζονται και γίνονται μέλη της Εκκλησίας σε μικρή, συνήθως νηπιακή ηλικία (νηπιοβαπτισμός). Υπάρχουν όμως και άνθρωποι οι οποίοι για διάφορους λόγους (καταγωγή από άλλη χώρα, μέλη άλλων θρησκειών ή δογμάτων) οι οποίοι δεν βαπτίστηκαν μικροί. Αυτοί λοιπόν, πριν βαπτιστούν, κατηχούνται μαθαίνουν όλα τα απαραίτητα περί της πίστεώς μας και έπειτα βαπτίζονται, όχι σε μικρές κολυμπήθρες, διότι δεν χωρούν. Βαπτίζονται σε ειδικά βαπτιστήρια που χωρούν οι ενήλικες όπως π.χ. τέτοιο βαπτιστήριο υπάρχει στην Ιερά Μονή Αγίων Αυγουστίνου και Σεραφείμ στο Τρίκορφο Φωκίδος. Παλαιότερα γίνονταν τέτοιες μεμονωμένες ή ομαδικές βαπτίσεις σε ποτάμια. 
    Την κατήχηση μικρών και μεγάλων αναλαμβάνει ο ιερέας της ενορίας ή διορισμένος από την Ιερά Μητρόπολη κατηχητής, άνθρωπος δηλαδή που είναι γνώστης της πίστης άνδρας ή γυναίκα και μπορεί να τα διδάξει στους κατηχούμενους. Συνήθως κάθε εβδομάδα ή όποτε ορίσει ο κατηχητής ορίζονται οι ζωντανές συνάξεις ή συναντήσεις παιδιών, εφήβων, νέων αλλά και ενηλίκων.  


Διαίρεση της Κατήχησης

    Η Ορθόδοξη Ιερή Κατήχηση χωρίζεται σε δύο μέρη, στο Δογματικό και στο Ηθικό μέρος.

    α. Δογματικό: Στο μέρος αυτό διδάσκονται τα δόγματα της θρησκείας μας, οι αλήθειες εκείνες που πρέπει να πιστεύουμε. Επειδή το μυαλό μας αδυνατεί να τις καταλάβει τις δεχόμαστε μόνο με την πίστη. Δεχόμαστε π.χ. το μυστήριο της Αγίας Τριάδος, ότι δηλ. πιστεύουμε σε έναν Θεό με τρία πρόσωπα και όχι σε τρεις Θεούς, ή δεχόμαστε την υπερφυσική γέννηση του Χριστού μας, από την Παναγία χωρίς την μεσολάβηση άνδρα.

    β. Ηθικό: Στο μέρος αυτό μιλάμε για τις αλήθειες που πρέπει να εφαρμόζουμε στη ζωή μας για να γίνουμε τέλειοι Χριστιανοί. Αυτό σημαίνει να ακολουθούμε τις εντολές που έδωσε ο Χριστός. Η ορθή πίστη λοιπόν δεν αρκεί, χρειάζονται και έργα σύμφωνα με τις εντολές του Ευαγγελίου.

Από πού μαθαίνουμε τα σχετικά με την Κατήχηση;
   
    Μαθαίνουμε από την Αγία Γραφή δηλ. από τα βιβλία της Παλαιάς και της Καινής Διαθήκης και από την Ιερή Παράδοση*. Αυτά τα δύο μαζί Αγία Γραφή και Ιερά Παράδοση αποτελούν τις δύο πηγές του Χριστιανισμού, άρα και της Κατήχησης.

  •     *Λέγοντας Ιερή Παράδοση εννοούμε την προφορική διδασκαλία του Χριστού και το κήρυγμα των Αποστόλων, τον άγραφο Λόγο του Θεού. Οι φωτισμένοι Άγιοι Πατέρες και οι Οικουμενικές Σύνοδοι κατέγραψαν την προφορική αυτή παράδοση στην ελληνική γλώσσα και την έκαναν πλέον γραπτή παράδοση.

    Η παρουσία μας στο κατηχητικό σχολείο είναι πολύ σημαντική. Η κατήχηση όμως δεν είναι θέμα μόνο διδασκαλίας (η οποία είναι βέβαια απαραίτητη). Είναι θέμα Πίστης και όρεξης, επιθυμίας για τον Χριστό.

    Δυστυχώς δεν διαβάζουμε Αγία Γραφή ούτε μαθαίνουμε όσα μας διδάσκει η Ιερά Παράδοση (όσα είπαν οι Απόστολοι και οι Πατέρες της Εκκλησίας και επικύρωσαν οι Οικουμενικές Σύνοδοι). Αν δεν διψάμε να γνωρίσουμε τον Χριστό, η κατήχηση είναι απλά γνώσεις και όχι βίωμα.



Τι ονομάζουμε θρησκεία - Χριστιανισμός

    Θρησκεία ονομάζουμε τη σχέση του ανθρώπου με το θείο και την επικοινωνία του με τον Θεό-Δημιουργό. Όλοι οι άνθρωποι έχουμε μέσα μας αυτή την ανάγκη για επικοινωνία με τον Θεό, την θρησκευτικότητα όπως τη λέμε. Στις όλες τις θρησκείες εκτός Χριστιανισμού δεν έχουμε αποκάλυψη Θεού στον άνθρωπο, αλλά δημιούργημα ανθρώπινης φαντασίας, άρα ανθρώπινο δημιούργημα.

    Ο Χριστιανισμός είναι η μόνη αληθινή θρησκεία, η οποία αποκαλύφθηκε σε εμάς από τον Υιό και Λόγο του Θεού, τον Κύριο και Θεό μας Ιησού Χριστό, ο οποίος γεννήθηκε και έζησε σαν άνθρωπος σε συγκεκριμένο τόπο, στο Ισραήλ, έδρασε με γνωστό τρόπο, κήρυξε στους ανθρώπους ότι είναι ο υιός του Θεού, συνελήφθη από τους Ρωμαίους έπαθε, σταυρώθηκε, πέθανε και τελικά αναστήθηκε.

    Με την αναμάρτητη ζωή Του, τη διδασκαλία και τα θαύματά Του και κυρίως με την σταυρική Του Θυσία και την Ανάστασή Του έφερε τη σωτηρία στους ανθρώπους και ίδρυσε τη Χριστιανική θρησκεία.

Η προσφορά του Χριστιανισμού στην ανθρωπότητα

Μερικά από τα θαυμαστά αποτελέσματα που επέφερε ο Χριστιανισμός στην ανθρωπότητα είναι τα εξής:

• κατάργησε την δουλεία, άρα έφερε την ελευθερία στους ανθρώπους

• φανέρωσε τον αληθινό Θεό στους ανθρώπους,

• λύτρωσε τον άνθρωπο από την αμαρτία και τον θάνατο,

• έφερε τη ελπίδα της αιωνίου ζωής,

• κατάργησε τη δουλεία και την θανατική ποινή,

• τίμησε τη γυναίκα στο πρόσωπο της Θεοτόκου,

• έδωσε αξία στα παιδιά,

• έδωσε αξία στον κάθε άνθρωπο ξεχωριστά, αντιμετωπίζοντάς τον σαν πρόσωπο και εικόνα Θεού...


• Ωστόσο υπάρχουν όμως και θέματα, τα οποία δεν χωρούν αμφισβήτηση. 

Ένα από αυτά, είναι και τα θαυμαστά αποτελέσματα που επέφερε ο Χριστιανισμός στην ανθρωπότητα. Ας δούμε μερικά από αυτά:

1. Αγάπη
    Ο Χριστός μίλησε πρώτος για την αξία της αγάπης στην ζωή του ανθρώπου και τα αποτελέσματα που έχει, όταν την χρησιμοποιεί. Όλος ο νόμος συνοψίζεται στην αγάπη αρχικά στον Θεό που πρέπει να τον αγαπούμε πάνω από όλους και όλα, και κατόπιν στους αδελφούς μας που πρέπει να τους αγαπούμε σαν τον εαυτό μας.

    Η αγάπη εξαίρεται ως το ανώτερο χάρισμα του Θεού προς εμάς και μάλιστα είναι ανώτερη από όλα, ακόμα και από την πίστη! (“τώρα μένουν η πίστη, η ελπίδα και η αγάπη, αυτά τα τρία, και ανώτερο απ’ αυτά, η αγάπη”, Α΄ Κορ., 13, 13).

    Ο Χριστός πήγε την έννοια της αγάπης ένα βήμα παραπάνω από την ανθρώπινη στενή λογική, λέγοντας πως ο άνθρωπος δεν οφείλει να αγαπά μόνο τους οικείους του και την οικογένεια του, αλλά και τον εχθρό του, αυτόν που τον έχει βλάψει. Και μάλιστα να τον αγαπά όπως και τον ίδιο τον εαυτό του. 
    
    Γιατί αν αγαπούμε μόνο αυτούς που μας αγαπούν, τότε τίποτα παραπάνω δεν κάνουμε από τους υποκριτές; Αν λοιπόν αυτό δεν είναι το απαύγασμα της αγάπης, τότε ποιο θα μπορούσε να είναι;

2. Δικαιοσύνη- Ισότητα
    Αυτές οι δύο αρετές είναι αποτέλεσμα της αγάπης. Γιατί ο χριστιανός που αγαπά με όλη του την καρδιά τον συνάνθρωπο, δεν μπορεί ούτε να τον αδικήσει, ούτε να τον θεωρήσει κατώτερο, αφού ο αδελφός είναι εικόνα Θεού. Δεν θα το κάνει ακόμα κι αν θεωρεί πως αυτό είναι το σωστό, ακόμα κι αν πιστεύει ότι με αυτό τον τρόπο αδικεί ή υποβιβάζει τον ίδιο του τον εαυτό. Κατά συνέπεια η εφαρμογή της δικαιοσύνης και της ισότητας, όπως την θέλει ο Θεός, προάγει τον ήρεμο και χωρίς ακρότητες βίο των ανθρώπων.

3. Ελευθερία
    Ελευθερία για τον Απ. Παύλο, είναι η ελευθερία από την αμαρτία και τη συνέπειά της, το θάνατο, πνευματικό και σωματικό. Είναι η ηθική ωριμότητα να επιλέγεις το καλό, δηλαδή να μην υποδουλώνεσαι στα πάθη και τις μικρότητές σου, αλλά να αναγνωρίζεις την αξία του αδελφού σου, δηλαδή κάθε συνανθρώπου σου, και να μπορείς ακόμα και να παραιτείσαι από τα δικαιώματά σου για χάρη του. 

    Δουλεία για τον Παύλο είναι να παραμένεις κακός, μικρόψυχος, ανώριμος ηθικά και πνευματικά, με δυο λόγια μακριά απ’ το Θεό, ενώ ελευθερία είναι να πλησιάζεις το Θεό μέσω της αγάπης και της υπέρβασης του συμφέροντός σου. Ο Παύλος θεμελιώνει και την ισοτιμία των ανθρώπων ανεξάρτητα από τη θρησκεία, στην οποία ανήκουν. Θέμα δουλείας ανθρώπου σε άνθρωπο δεν τίθεται καθόλου για τον Παύλο.

    Θεωρεί αυτονόητο ότι όλοι οι άνθρωποι είναι ελεύθεροι! Άλλωστε ο ίδιος ο Παύλος και οι συνεργάτες του, καθώς και όλοι οι απόστολοι, υπηρετούσαν τους άλλους, δεν εξουσίαζαν. “Ο Χριστός μάς ελευθέρωσε για να μείνουμε ελεύθεροι. Μείνετε λοιπόν ελεύθεροι και μην ξαναπέσετε στο ζυγό της δουλείας” γράφει.

    Ο Θεός κάλεσε τους ανθρώπους “επ’ ελευθερία”, αλλά η ελευθερία αυτή πραγματοποιείται όταν υπηρετούμε ο ένας τον άλλον δια της αγάπης. Με δυο λόγια, ο Παύλος πήρε τους δούλους και τους ανέδειξε σε “όχι πια δούλους, αλλά αγαπητούς αδελφούς”, ονομάζοντάς τους μαζί και ισότιμα με τους κυρίους τους “φωστήρες εν κόσμω” (Φιλιππησίους, 2, 15) και τονίζοντας την ισότητα και την αξία της ηθικής ελευθερίας! “Δεν είσαι πια δούλος, αλλά παιδί του Θεού”, γράφει προς Γαλάτας, 4, 7.


4. Η θέση της γυναίκας πριν και μετά τον Χριστό
    α. Πριν την έλευση του Χριστού όπως σχεδόν σε όλους τους αρχαίους λαούς, έτσι και στον Εβραϊκό η γυναίκα θεωρούταν ως κατώτερο πλάσμα από τον άνδρα, που επιβαλλόταν να υποτάσσεται στην εξουσία που αυτός έχει. Μάλιστα στην πρωινή προσευχή κάθε Ισραηλίτης ήταν υποχρεωμένος να ευχαριστεί το Θεό που δεν τον έπλασε γυναίκα.

    Ακόμα και μέσα στην οικία της όφειλε να κυκλοφορεί με το κεφάλι καλυμμένο και έπρεπε να ζει απομονωμένη. Στο Ναό μπορούσε να πάει μόνο έως τον προθάλαμο, ενώ ποτέ δε συμμετείχε, ούτε μπορούσε να λάβει το λόγο, στη συναγωγή. Η γυναίκα, όπως αναφέραμε και παραπάνω, δεν επιτρεπόταν να διδαχθεί τις Γραφές ούτε να μορφωθεί. Και ενώ επιτρεπόταν με μεγάλη ευκολία το διαζύγιο στον άνδρα, σε εκείνες απαγορευόταν, για οποιονδήποτε λόγο.

    Η γυναίκα που συλλαμβανόταν να διαπράττει μοιχεία καταδικαζόταν σε θάνατο δια λιθοβολισμού. Ο λόγος της στα δικαστήρια είχε ελάχιστη σημασία και αξία και σπάνιο θεωρούταν από τους δικαστές ως αξιόπιστος μάρτυρας. Δεν είχε τη δυνατότητα να κληρονομήσει τον άνδρα της και μάλιστα εάν πέθαινε ο σύζυγός της αυτόματα η κηδεμονία περνούσε στον αδελφό του και, αν εκείνος ήταν ανύμφευτος, έπρεπε να τη νυμφευθεί. Άλλωστε σε όλη την Παλαιά Διαθήκη διαβάζουμε εδάφια που αναφέρονται με απαξία στη γυναίκα.

    β. Με τον ερχομό του Χριστού, τη διδασκαλία και τη δημόσια δράση του η θέση της γυναίκας γίνεται ισότιμη με εκείνη του άνδρα. Ο Χριστός όχι μόνο διακηρύττει την ισότητα όλων των ανθρώπων, αλλά με τη στάση του και τη διδασκαλία του εξυψώνει ξανά τη γυναίκα.

    Η εκτίμηση που δείχνει η Καινή Διαθήκη στη γυναίκα γίνεται φανερή μέσα από την τιμή που αποδίδεται από τους Πατέρες στην Παναγία μας. Δια μέσου αυτής, της Παναγίας, ήρθε στον κόσμο ο Υιός του Θεού, ο Χριστός. Άρα μέσω της Παναγίας έγινε ορατός κατά σάρκα ο Θεός! Επίσης οι Πατέρες μας την ονομάζουν νέα Εύα, που μέσω της υπακοής της κατόρθωσε να γίνει η γέφυρα μέσω της οποίας το δεύτερο πρόσωπο της Αγίας Τριάδας, ο θείος Λόγος ενανθρωπίστηκε, για να σώσει τον άνθρωπο από την αμαρτία και τα δεσμά του θανάτου.

    Ο Χριστός δε δίστασε να συναναστραφεί πόρνες, να συνομιλήσει με τη Σαμαρείτιδα, να συγχωρέσει τη μοιχαλίδα. Η στάση του αυτή έδειξε με άμεσο και έμμεσο τρόπο πως θεωρούσε ισότιμη τη γυναίκα με τον άνδρα. Επιπλέον ανάμεσα στον ευρύ κύκλο των μαθητών του δεν υπήρχαν μόνο άνδρες αλλά και γυναίκες. Τέλος, ο Χριστός ως αναστημένος φανερώθηκε πρώτα στις μυροφόρες γυναίκες και κατόπιν στους μαθητές του.

    Έτσι συναντάμε αρκετά ονόματα γυναικών που μέσα από τα βιβλία της Καινής Διαθήκης φαίνεται ότι διαδραματίζουν σπουδαίο ρόλο μέσα στην Εκκλησία.

    Ο ερχομός λοιπόν του εναθρωπήσαντος Λόγου εξυψώνει τη γυναίκα. Ο Χριστός με τη διδασκαλία και το παράδειγμά Του, έδωσε και πάλι στην γυναίκα την δυνατότητα να ξαναβρεί «το αρχαίον και πρωτόκτιστον κάλλος» της.


• ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΚΑΤΗΧΗΤΕΣ - ΟΧΙ ΓΙΑ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ 

 






Πρακτική εφαρμογή:

    Γιατί είναι σημαντικό να συμμετέχω τις κατηχητικές ομάδες διότι:

    • Ανάγκη κατήχησης δεν έχουν μόνο οι αβάπτιστοι συνάνθρωποί μας, αλλά και όλοι εμείς, τα μέλη της Εκκλησίας οι ήδη βαπτισμένοι, καθότι οι περισσότεροι δεν έχουμε λάβει σωστά και συστηματικά την Ορθόδοξη κατήχηση, με αποτέλεσμα να λέμε και να πιστεύουμε άλλα αντί άλλων. 

    • Διότι αυτά που θα μάθω σε αυτήν την ηλικία θα τα θυμάμαι για πάντα, και θα μου είναι απολύτως χρήσιμα σε όλη μου την ζωή, αλλά ιδιαίτερα για την ψυχή μου, τα οποία δεν θα τα μάθω πουθενά αλλού. 

    • Διότι μέσα στην παγκοσμιοποιημένη Ελλάδα δεν θα μπορέσω πουθενά αλλού να μάθω τα σχετικά με την Ορθόδοξη πίστη μου, εκτός από την σύναξη των νέων της Εκκκλησίας. 

    • Διότι εδώ στις κατηχητικές ομάδες τα παιδιά και οι νέοι μαθαίνουν και βιώνουν τις χριστιανικές αλήθειες και παρακινούνται στη χριστιανική ζωή. 

    • Διότι μαθαίνουν να αγαπούν την Πατρίδα, να αγαπούν τον συνάνθρωπό τους, την οικογένειά τους και όλη τη δημιουργία μέσα από την αγάπη τους για τον Δημιουργό. 

    • Διότι εδώ μαθαίνουν για τις αξίες της ζωής, όπως αγάπη, ειρήνη, μακροθυμία, ισότητα, αλληλεγγύη κ.λπ. 

    • Για να πάρω στα σοβαρά την ιδιότητά μου ως χριστιανός μέσα στον σύγχρονο κόσμο. 

    • Να βοηθηθώ και να καλλιεργηθώ και ως ελεύθερη, ολοκληρωμένη και πνευματική προσωπικότητα. 


Πάμε να δούμε ποιοι άγιοι γιορτάζουν αυτή την εβδομάδα... 

15 Ιανουαρίου - Όσιος Ιωάννης ο Καλυβίτης 

-17 Ιανουαρίου - Ο Μέγας Αντώνιος

-18 Ιανουαρίου - Ο Μέγας Αθανάσιος

-20 Ιανουαρίου - Ο Άγιος Ευθύμιος


ΠΡΟΣΕΥΧΗ: 

Μετά από κάθε συνάντηση

    Ἅγιος ὁ Θεός, Ἅγιος Ἰσχυρός, Ἅγιος Ἀθάνατος, ἐλέησον ἡμᾶς. (3)

    Πάτερ ἡμῶν ὁ ἐν τοῖς οὐρανοῖς, ἁγιασθήτω τὸ ὄνομά σου· ἐλθέτω ἡ βασιλεία σου· γενηθήτω τὸ θέλημά σου, ὡς ἐν οὐρανῷ, καὶ ἐπὶ τῆς γῆς· τὸν ἄρτον ἡμῶν τὸν ἐπιούσιον δὸς ἡμῖν σήμερον· καὶ ἄφες ἡμῖν τὰ ὀφειλήματα ἡμῶν, ὡς καὶ ἡμεῖς ἀφίεμεν τοῖς ὀφειλέταις ἡμῶν· καὶ μὴ εἰσενέγκῃς ἡμᾶς εἰς πειρασμόν, ἀλλὰ ῥῦσαι ἡμᾶς ἀπὸ τοῦ πονηροῦ. Ἀμήν.

    Δι’ εὐχῶν τῶν Ἁγίων Πατέρων ἡμῶν Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ ὁ Θεός ἐλέησον καί σῶσον ἡμᾶς. Ἀμήν.

Pages