Ο Ακάθιστος Ύμνος
Το έτος 626 μ.Χ. και ενώ ο Αυτοκράτορας Ηράκλειος βρισκόταν σε εκστρατεία κατά των Περσών, η Κωνσταντινούπολη πολιορκήθηκε ξαφνικά από τους Αβάρους. Γνωρίζοντας την απουσία του στρατού, οι Άβαροι απέρριψαν κάθε πρόταση εκεχειρίας που έκαναν οι Βυζαντινοί και ετοιμάστηκαν για την τελική τους επίθεση.
Ο Πατριάρχης Σέργιος έτρεχε στα τείχη της Πόλης με την εικόνα της Παναγίας της Βλαχερνίτισσας και ενθάρρυνε τον λαό. Τη νύχτα εκείνη, ένας φοβερός ανεμοστρόβιλος κατέστρεψε τον εχθρικό στόλο και μια αντεπίθεση των αμυνόμενων προξένησε τεράστιες απώλειες στον εχθρό, ο οποίος αναγκάστηκε να λύσει την πολιορκία και να αποχωρήσει άπρακτος.
Η Πόλη είχε σωθεί από τη μεγαλύτερη ως τότε απειλή της ιστορίας της. Ο λαός, θέλοντας να πανηγυρίσει τη σωτηρία του την οποία απέδωσε στη βοήθεια της Θεοτόκου, συγκεντρώθηκε στο Ναό της Παναγίας των Βλαχερνών. Τότε, κατά την παράδοση, το πλήθος έψαλε όρθιο τον από τότε λεγόμενο «Ακάθιστο Ύμνο» στην Παναγία, αποδίδοντας τα «νικητήρια» και την ευγνωμοσύνη του «τῇ ὑπερμάχῳ στρατηγῷ».
Ο Ακάθιστος Ύμνος αποτελείται από 24 οίκους (στροφές) οι οποίοι ξεκινούν κατά σειρά με τα 24 γράμματα του ελληνικού αλφάβητου από το Α ως το Ω. Οι οίκοι είναι δύο ειδών: Οι περιττοί οίκοι (1ος, 3ος, 5ος...) είναι εκτενέστεροι (πιο μεγάλοι) και αποτελούνται από δεκαοκτώ στίχους. Οι πέντε πρώτοι στίχοι περιλαμβάνουν τη διήγηση, οι δώδεκα επόμενοι αποτελούν τους χαιρετισμούς, οι οποίοι απευθύνονται προς την Θεοτόκο και ο δέκατος όγδοος είναι το εφύμνιο «Χαίρε νύμφη Ανύμφευτε». Οι άρτιοι οίκοι (2ος, 4ος, 6ος…) αποτελούνται μόνο από πέντε στίχους διήγησης και το εφύμνιο «Αλληλούια».
Γενικό θέμα του ύμνου είναι ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου. Με πηγές του την Αγία Γραφή και τους Πατέρες της Εκκλησίας, ο Ακάθιστος Ύμνος περιγράφει τα ιστορικά γεγονότα, αλλά προχωρεί και σε θεολογική και δογματική ανάλυσή τους. Ο πρώτοι δώδεκα οίκοι του ύμνου (Α-Μ) αποτελούν το ιστορικό μέρος. Εκεί εξιστορούνται τα γεγονότα από τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου μέχρι την Υπαπαντή, ακολουθώντας τη διήγηση του Ευαγγελιστή Λουκά.
Ο Ακάθιστος Ύμνος αποτελείται από 24 οίκους (στροφές) οι οποίοι ξεκινούν κατά σειρά με τα 24 γράμματα του ελληνικού αλφάβητου από το Α ως το Ω. Οι οίκοι είναι δύο ειδών: Οι περιττοί οίκοι (1ος, 3ος, 5ος...) είναι εκτενέστεροι (πιο μεγάλοι) και αποτελούνται από δεκαοκτώ στίχους. Οι πέντε πρώτοι στίχοι περιλαμβάνουν τη διήγηση, οι δώδεκα επόμενοι αποτελούν τους χαιρετισμούς, οι οποίοι απευθύνονται προς την Θεοτόκο και ο δέκατος όγδοος είναι το εφύμνιο «Χαίρε νύμφη Ανύμφευτε». Οι άρτιοι οίκοι (2ος, 4ος, 6ος…) αποτελούνται μόνο από πέντε στίχους διήγησης και το εφύμνιο «Αλληλούια».
Γενικό θέμα του ύμνου είναι ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου. Με πηγές του την Αγία Γραφή και τους Πατέρες της Εκκλησίας, ο Ακάθιστος Ύμνος περιγράφει τα ιστορικά γεγονότα, αλλά προχωρεί και σε θεολογική και δογματική ανάλυσή τους. Ο πρώτοι δώδεκα οίκοι του ύμνου (Α-Μ) αποτελούν το ιστορικό μέρος. Εκεί εξιστορούνται τα γεγονότα από τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου μέχρι την Υπαπαντή, ακολουθώντας τη διήγηση του Ευαγγελιστή Λουκά.
Αναφέρεται ο Ευαγγελισμός (Α, Β, Γ, Δ), η επίσκεψη της εγκύου Παρθένου στην Ελισάβετ (Ε), οι αμφιβολίες του Ιωσήφ (Ζ), η προσκύνηση των Ποιμένων (Η) και των Μάγων (Θ, Ι, Κ), η Υπαπαντή (Μ) και η φυγή στην Αίγυπτο (Λ). Οι τελευταίοι δώδεκα (Ν-Ω) αποτελούν το θεολογικό μέρος, στο οποίο ο μελωδός αναλύει τις βαθύτερες δογματικές προεκτάσεις της Ενανθρώπισης του Κυρίου και το σκοπό της, που είναι η σωτηρία των πιστών.
Ο συγγραφέας, ο οποίος σύμφωνα με την Παράδοση είναι μάλλον ο Άγιος Ρωμανός ο Μελωδός, βάζει στο στόμα του Αρχαγγέλου Γαβριήλ, του εμβρύου Προδρόμου, των Ποιμένων, των Μάγων, του Θεοδόχου Συμεών και των πιστών τα 144 συνολικά «Χαῖρε», τους Χαιρετισμούς προς τη Θεοτόκο, που αποτελούν τον ποιητικό εμπλουτισμό του χαιρετισμού του Γαβριήλ («Χαῖρε Κεχαριτωμένη»), που αναφέρει ο Ευαγγελιστής Λουκάς (1:28).
Οι Χαιρετισμοί στη Θεοτόκο είναι από τις πιο αγαπημένες προσευχές των χριστιανών και διαβάζονται καθημερινά μαζί με το Μικρό Απόδειπνο (τη βραδινή μας προσευχή). Είναι μια ευλογημένη συνήθεια καθώς πολλοί Άγιοι της Εκκλησίας μας αναφέρουν ότι η Θεοτόκος Μαρία ευχαριστιέται πάρα πολύ και παίρνει υπό την σκέπη της όσους την χαιρετούν με αυτό τον τρόπο. Η δύναμη των Χαιρετισμών είναι πολύ μεγάλη, πολλά θαύματα έχουν σημειωθεί με τις πρεσβείες της Θεοτόκου. Ο πλούτος που κρύβεται στα υπέροχα λόγια του Ακάθιστου Ύμνου είναι ένας πραγματικός θησαυρός τον οποίο καλούμαστε να ανακαλύψουμε. Το κείμενο είναι γραμμένο στην ελληνιστική κοινή, επομένως είναι χρήσιμο να συμβουλευόμαστε και την νεοελληνική του απόδοση για να κατανοήσουμε τα βαθιά θεολογικά του μηνύματα. Υπεραγία Θεοτόκε, σώσον ημάς!
Ο συγγραφέας, ο οποίος σύμφωνα με την Παράδοση είναι μάλλον ο Άγιος Ρωμανός ο Μελωδός, βάζει στο στόμα του Αρχαγγέλου Γαβριήλ, του εμβρύου Προδρόμου, των Ποιμένων, των Μάγων, του Θεοδόχου Συμεών και των πιστών τα 144 συνολικά «Χαῖρε», τους Χαιρετισμούς προς τη Θεοτόκο, που αποτελούν τον ποιητικό εμπλουτισμό του χαιρετισμού του Γαβριήλ («Χαῖρε Κεχαριτωμένη»), που αναφέρει ο Ευαγγελιστής Λουκάς (1:28).
Οι Χαιρετισμοί στη Θεοτόκο είναι από τις πιο αγαπημένες προσευχές των χριστιανών και διαβάζονται καθημερινά μαζί με το Μικρό Απόδειπνο (τη βραδινή μας προσευχή). Είναι μια ευλογημένη συνήθεια καθώς πολλοί Άγιοι της Εκκλησίας μας αναφέρουν ότι η Θεοτόκος Μαρία ευχαριστιέται πάρα πολύ και παίρνει υπό την σκέπη της όσους την χαιρετούν με αυτό τον τρόπο. Η δύναμη των Χαιρετισμών είναι πολύ μεγάλη, πολλά θαύματα έχουν σημειωθεί με τις πρεσβείες της Θεοτόκου. Ο πλούτος που κρύβεται στα υπέροχα λόγια του Ακάθιστου Ύμνου είναι ένας πραγματικός θησαυρός τον οποίο καλούμαστε να ανακαλύψουμε. Το κείμενο είναι γραμμένο στην ελληνιστική κοινή, επομένως είναι χρήσιμο να συμβουλευόμαστε και την νεοελληνική του απόδοση για να κατανοήσουμε τα βαθιά θεολογικά του μηνύματα. Υπεραγία Θεοτόκε, σώσον ημάς!
Σχολιασμός:
Πόσες και πόσες μαρτυρίες υπάρχουν που ομολογούν την βοήθεια της Παναγίας σε οποιοδήποτε πρόβλημα προκύπτει στη ζωή του ανθρώπου. Πνευματικό, κοινωνικό, οικονομικό, εργασιακό, συναισθηματικό.
Και θα ρωτήσει κάποιος: Δηλαδή η Παναγία για να με βοηθήσει πρέπει να διαβάζω τους Χαιρετισμούς; Αλλιώς θα με ξεχάσει;
Η Υπεραγία Θεοτόκος δεν έχει ανάγκη από την δική μας ανάγνωση των Χαιρετισμών της ούτε βάζει όρους για να βοηθήσει τα παιδιά της. Η ωφέλεια από την ανάγνωση αυτού του αριστουργήματος, που βρίθει από νόημα και ευλογία, είναι μόνο δική μας.
Σκεφτείτε το εξής παράδειγμα για να κατανοήσετε τα παραπάνω. Οι μητέρες αγαπούν τα παιδιά τους όπως και να έχει, ανεξάρτητα από το κάθε τι. Η αγάπη τους δεν εξαρτάται από το αν τα παιδιά τους είναι καλά ή όχι. Όμως είναι απόλυτα λογικό ο γονέας να χαίρεται όταν το παιδί του προοδεύει.
Αυτό του δίνει μεγάλη χαρά και ικανοποίηση. Και από την άλλη είναι λογικό να λυπάται και να θλίβεται όταν συμβαίνει κάτι στο παιδί του. Αν, λοιπόν, υπάρχει μια λύση για όλα τα προβλήματα του παιδιού σου, αποδεδειγμένα, δεν είναι λογικό να χαίρεσαι και εσύ όταν το παιδί σου την χρησιμοποιεί? Όταν η ωφέλεια του είναι και δική σου ωφέλεια; Όταν η δική του χαρά και πρόοδος είναι και δική σου;
Η ανάγνωση, λοιπόν, των Χαιρετισμών και του Ακάθιστου Ύμνου, στα μέτρα που ο καθένας μπορεί, προσφέρουν λύση σε κάθε πρόβλημα και ευφραίνουν Την Μητέρα όλων των ανθρώπων, την Παναγία μας.
Πέρα όμως από την λύση των προβλημάτων υπάρχει και κάτι ακόμα πιο σημαντικό. Είναι η ασπίδα και η προστασία όλων των χριστιανών από τις επιθέσεις του διαβόλου. Είναι η πνευματική μας πρόοδος. Μέσα στους Χαιρετισμούς και στον Ακάθιστο ύμνο υπάρχει αυτούσιο το Πνεύμα και η Χάρις του Θεού που μας προσφέρεται απλόχερα κατά την ανάγνωσή τους.
