Προσέγγιση - Εισαγωγή
Πλησιάζουν τα Χριστούγεννα. Η εορτή που μπορεί να ονομαστεί και εορτή της αγάπης. Για το λόγο αυτό το θέμα μας σήμερα θα είναι αφιερωμένο στην θεοδίδακτη αρετή της αγάπης. Την αφορμή θα μας την δώσει μια διδακτική ιστορία των πρώτων αιώνων της Εκκλησίας μας. Μέσα από την οποία θα δούμε τη σημαίνει αληθινή αγάπη, τι σημαίνει αγάπη μαρτυρική, με θυσίες. Πρόκειται για μία συγκλονιστική ιστορία που έχει να μας διδάξει πολλά.
Κύρια αφήγηση ή διήγηση - Ανάπτυξη για παιδιά Μέσου & Ανωτέρου
Βρισκόμαστε στην Αλεξάνδρεια στα μέσα του 3ου αιώνα μ.Χ. Τα χρόνια αυτά επικρατεί ακόμα η ειδωλολατρία στο ρωμαικό κράτος. Οι χριστιανοί καταδιώκονται και οδηγούνται σε σκληρά κι απάνθρωπα βασανιστήρια. Γι’ αυτό και συγκεντρώνονται κρυφά κάθε φορά που πρόκειται να λατρεύσουν τον άγιο Θεό, να ακούσουν τη διδασκαλία του θείου λόγου και να κοινωνήσουν τα Άχραντα Μυστήρια. Πάντοτε με κίνδυνο της ζωής τους...
Εκείνο ακριβώς τον καιρό συνέβη στην Αλεξάνδρεια κάτι το φοβερό: Μια θανατηφόρα επιδημία έκανε ξαφνικά την εμφάνισή της κι άρχισε να εξαπλώνεται με ταχύτατους ρυθμούς και να σκορπίζει τον θάνατο σε μικρούς και μεγάλους! Η κατάσταση ήταν τραγική. Οι ασθενείς καίγονταν από υψηλό πυρετό, υπέφεραν από δύσπνοια, αιμορραγία, αδυνάτισμα της καρδιάς και άλλα φοβερά συμπτώματα... Εκείνο όμως που περισσότερο τους πλήγωνε και τους πονούσε ήταν η εγκατάλειψη και η απομόνωση. Διότι οι ειδωλολάτρες, από τον φόβο μήπως «κολλήσουν» την ασθένεια, όταν αρρώσταινε κάποιος — ακόμη κι αν ήταν συγγενής, δικός τους άνθρωπος — τον έδιωχναν από το σπίτι και τον άφηναν μισοπεθαμένο ή έφευγαν οι ίδιοι για να προστατεύσουν τον εαυτό τους σε μέρη εξοχικά, σε τόπους ασφαλισμένους... Ακόμη και τους νεκρούς τους έρριχναν άταφους σε λάκκους σκουπιδιών. Τι σκληρός που γίνεται ο άνθρωπος όταν κυριαρχεί μέσα του η φιλαυτία και ο εγωισμός!
Μέσα σ’ αυτήν την παγωνιά της αδιαφορίας και της σκληρότητας, έλαμψε ο ήλιος της χριστιανικής αγάπης και χάρισε ελπίδα και φως στους ταλαίπωρους ασθενείς της Αλεξάν- δρειας. Ενώ δηλαδή οι ειδωλολάτρες απέφευγαν όσους είχαν προσβληθεί από την ασθένεια και τους έριχναν μισοπεθαμένους στους δρόμους, οι χριστιανοί έκαναν το ακριβώς αντίθετο. Αναζητούσαν τον κάθε άρρωστο, ανεξαρτήτως αν ήταν χριστιανός ή ειδωλολάτρης, γνωστός ή άγνωστος, και τον επισκέπτονταν για να του συμπαρασταθούν και να τον ανακουφί- σουν κατά το δυνατόν, χωρίς να φοβούνται μήπως προσβληθούν από την ασθένεια.
Ξαφνιάζονταν οι κατάκοιτοι από την αναπάντεχη επίσκεψη: –Ποιοί είστε;... ρωτά με έκπληξη ο ασθενής που μόλις δέχθηκε τους απρόσμενους επι- σκέπτες. Μήπως είστε δικοί μου, συγγενείς μου κι απ’ τον πόνο και την αρρώστια δεν σας γνωρίζω;
–Ήλθαμε να σας δούμε, να σας βοηθήσουμε λιγάκι. Ελάτε να πιείτε λίγο δροσερό νερό. Να πάρετε μια σούπα... –Ποιοί είστε;... Ξένοι; Άγνωστοι; Και δεν φοβάστε να με πλησιάζετε; Οι διάκονοι της αγάπης δεν απαντούν. Τι ν’ απαντήσουν; Είμαστε οι μαθητές της Αγάπης; Είμαστε οι άγγελοι του Θεού; Είμαστε αυτοί που διώκετε; Δεν απαντούν. Μόνο χαμογελούν. Κι αφήνουν τα χέρια να περιποιηθούν· να δροσίσουν· να ταίσουν∙ να καθαρίσουν.
Αλήθεια, σε πόσα σπίτια στην Αλεξάνδρεια ακούστηκε εκείνες τις ημέρες το χτύπημα της αγάπης!... Άνθρωποι που τους είχαν εγκαταλείψει οι συγγενείς τους, οι δούλοι τους, μόνοι κι έρημοι στον πόνο και στην αρρώστια, βρήκαν παρηγοριά από την επίσκεψη των χριστιανών!
Ήταν κάτι το συγκλονιστικό. Συναγερμός αληθινής αγάπης! Αγάπης προς τους ξένους, τους εχθρούς· αγάπης που έφτανε μέχρι και την αυτοθυσία. Διότι πολλοί χριστιανοί, καθώς έρχονταν σε επαφή με τους ασθενείς, προσβάλλονταν κι οι ίδιοι από την ασθένεια και πέθαιναν την ώρα της διακονίας...
Με πολλή ζωντάνια διηγείται ο τότε επίσκοπος Αλεξανδρείας Διονύσιος: «Αφού οι χριστιανοί περιέθαλψαν και οδήγησαν άλλους στην ανάρρωση, οι ίδιοι πέθαναν σαν να πήραν τον θάνατο από εκείνους πάνω τους... Με αυτόν τον ηρωικό τρόπο έφυγαν από την ζωή οι καλύτεροι από τους αδελφούς μας, μεταξύ των οποίων ιερείς και διάκονοι και οι πιο ονομαστοί από τους λαικούς. Κι ήταν τέτοιο το είδος αυτό του θανάτου, που προκάλεσε η πολλή ευσέβεια και η ισχυρή πίστη, ώστε να θεωρείται σαν μαρτύριο» .
Ναί! Ήταν μαρτύριο. Μαρτύριο αγάπης! Οι χριστιανοί που βάδιζαν στους δρόμους της Αλεξάνδρειας για να φροντίζουν τους ασθενείς, ήξεραν ότι βαδίζουν προς τον θάνατο. Κι όμως προχωρούσαν! Διότι ήθελαν να μιμηθούν Εκείνον που στάθηκε δίπλα στον πόνο και τις ανάγκες όλων των ανθρώπων. Εκείνον που θυσιάστηκε για τη σωτηρία όλου του κόσμου και φανέρωσε ποια είναι η αληθινή αγάπη!
3. Ερωτήσεις για μάθημα, παιχνίδι και αφορμές για συζήτηση
1. Ποια είναι τα δύο βασικότερα γνωρίσματα αυτής της χριστιανικής αγάπης:
α) Απευθύνεται προς όλους ανεξαιρέτως.
Η χριστιανική αγάπη δεν έχει όρους, ούτε όρια. Αγκαλιάζει όλους τους ανθρώπους, χωρίς θρησκευτικές, πολιτικές, εθνικές, φυλετικές ή άλλες διακρίσεις. Είναι χαρακτηριστικό το παράδειγμα των χριστιανών της Αλεξάνδρειας. Δεν περιορίστηκαν να φροντίσουν μόνο τους δικούς τους ασθενείς αλλά ανέλαβαν την διακονία και την περιποίηση κάθε αρρώστου, είτε τον γνώριζαν είτε όχι∙ είτε χριστιανός ήταν είτε ειδωλολάτρης.
Και να σημειωθεί, ότι οι ειδωλολάτρες εκείνο τον καιρό κατεδιώκαν τους χριστιανούς και τους οδηγούσαν στα μαρτύρια. Παρόλα αυτά οι χριστιανοί έδειξαν ανεξικακία κι έτσι εφάρμοσαν στην πράξη την εντολή του Χριστού που είπε: «Να αγαπάτε τους εχθρούς σας... Διότι εάν αγαπήσετε μόνο εκείνους που σας αγαπούν, ποια ανταμοιβή έχετε να πάρετε από τον Θεό; Δεν κάνουν το ίδιο και οι τελώνες (ενν. οι αμαρτωλοί και άπιστοι); Κι αν χαιρετάτε μόνο τους φίλους σας, τι σπουδαίο κάνετε; Δεν κάνουν έτσι και οι τελώνες;» (Ματθ. ε’ 44).
Οι άνθρωποι συνήθως ενδιαφέρονται και φροντίζουν και υποβάλλονται σε κόπους πολλούς και σε τεράστια έξοδα κάποτε, μόνο για τους «δικούς» τους ανθρώπους. Και κρατούν αποστάσεις ή αδιαφορούν πλήρως για άλλους που συμπαθούν λιγότερο ή καθόλου. Αυτό όμως δεν είναι αγάπη. Ο άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής σε ένα από τα ωραιότερα συγγράμματά του, τα «Κεφάλαια περί αγάπης» μας λέγει:
«Αν κάποιους τους μισείς και κάποιους ούτε τους αγαπάς ούτε τους μισείς, κάποιους δε άλλους τους αγαπάς αλλά συγκρατημένα, και κάποιους τους αγαπάς με σφοδρότητα, γνώριζε ότι με τις διακρίσεις σου αυτές «μακράν ει της τελείας αγάπης», δηλαδή βρίσκεσαι πολύ μακριά από την τέλεια αγάπη που ορίζει και συμβουλεύει να προσφέρεται η αγάπη εξίσου σε κάθε άνθρωπο (Εκατοντάς δευτέρα, 10).
Οι πιστοί χριστιανοί έχουν βαθιά την πεποίθηση ότι όλοι οι άνθρωποι είμαστε ίσοι. Όλοι είμαστε παιδιά του Θεού κι ο κάθε άνθρωπος, ο κάθε άρρωστος, ο κάθε «ξένος», είναι αδελφός μας! Γι’ αυτό και η γνήσια χριστιανική αγάπη έχει ως πρώτο βασικό γνώρισμα ότι αγκα- λιάζει όλους τους ανθρώπους.
β) Φτάνει μέχρι και τη θυσία
Υπάρχει όμως κι ένα δεύτερο βασικό γνώρισμα της χριστιανικής αγάπης: η αυτοθυσία. Το είπε ο ίδιος ο Κύριος Ιησούς στους μαθητές Του καθώς πλησίαζε η ώρα της μεγάλης θυσίας: «μείζονα ταύτης αγάπην ουδείς έχει, ίνα τις την ψυχήν αυτού θη υπέρ των φίλων αυτού», που σημαίνει ότι, μεγαλύτερη αγάπη προς τους φίλους του κανείς δεν έχει απ’ αυτήν, δηλαδή από το να προσφέρει και να θυσιάσει τη ζωή του για χάρη των φίλων του (Ιω. ιε ́ 13). Και φυσικά αυτό που δίδαξε, πρώτος ο Ίδιος το έκανε πράξη θυσιάζοντας τον Εαυτό Του πάνω στο Σταυρό για την σωτηρία όλου του κόσμου.
Πνεύμα αυτοθυσίας είδαμε και θαυμάσαμε στο παράδειγμα των χριστιανών της Αλεξάνδρειας. Πλησίαζαν τους ασθενείς χωρίς να φοβούνται μήπως «κολλήσουν». Κάθε μέρα περιδιάβαιναν την πόλη σπίτι-σπίτι, ξενυχτούσαν κοντά στους ασθενείς κι επιπλέον περιμάζευαν τους νεκρούς κι ανελάμβαναν την ταφή τους... Προσέφεραν τον εαυτό τους καθημερινά ως θυσία στο βωμό της αγάπης... Και πολλοί από αυτούς υπέκυψαν στην ασθένεια και πέθαναν πάνω στο καθήκον. Γι’ αυτό κι οι χριστιανοί εκείνοι θα μπορούσαν να ονομαστούν και «μάρτυρες της αγάπης».
Πράγματι: Αν αγαπάς αληθινά, είσαι έτοιμος να αναλάβεις οποιαδήποτε θυσία! Θα θυσιάσεις τη βόλτα σου για να κάνεις συντροφιά στον παππού ή την γιαγιά που έμειναν μόνοι τους. Θα θυσιάσεις λίγη ελεύθερη ώρα για να βοηθήσεις το συμμαθητή σου στα μαθήματα ή για να τον επισκεφθείς στο νοσοκομείο... Θα θυσιάσεις κόπο και χρόνο για να προσφέρεις βοήθεια στα έργα της Εκκλησίας ή άλλους κοινωφελείς σκοπούς. Θα θυσιάσεις ακόμη και χρήματα, παιχνίδια ή άλλα δικά σου πράγματα, προκειμένου να ανακουφίσεις τους αδελφούς σου που στερούνται τα απαραίτητα.
2. Ποια είναι για μας τα ζωντανά παραδείγματα αυτής της γνήσιας χριστιανικής αγάπης;
Πράγματι, είναι οι Άγιοι! Η ιστορία της Εκκλησίας μας έχει να μας παρουσιάσει αναρίθμητα παραδείγματα γνωστών και αγνώστων που προσέφεραν τον εαυτό τους θυσία στο βωμό της αγάπης. Η αγάπη ήταν αυτή που έδινε φτερά στον απόστολο Παύλο για να περιδιαβαίνει αδιάκοπα όλο τον κόσμο και να μεταδίδει το ευαγγελικό μήνυμα της σωτηρίας. Η αγάπη ήταν αυτή που ενέπνευσε πλήθος Αγίων να πουλήσουν την περιουσία τους, να εγκαταλείψουν κάθε εγκόσμια σταδιοδρομία και να αφιερωθούν στην διακονία των αδελφών:
Ας θυμηθούμε τον Μέγα Βασίλειο που έκτισε κι οργάνωσε την περίφημη «Βασιλειάδα», τον άγιο Ιωάννη τον Χρυσόστομο που καθιέρωσε το «κιβώτιο του ελέους» και έτρεφε χιλιάδες πτωχούς κάθε μέρα, τον άγιο Ιωάννη τον ελεήμονα που δεν κρατούσε τίποτε δικό του αλλά τα έδινε όλα στους πτωχούς, την αγία Φιλοθέη η Αθηναία που μέσα στα μαύρα χρόνια της σκλαβιάς κράτησε ψηλά τη σημαία της αγάπης, και τόσοι άλλοι... Η αγάπη και το ενδιαφέρον για τη σωτηρία των αδελφών του ώθησαν τον άγιο Κοσμά τον Αιτωλό να ξεκινήσει το μεγαλειώδες ιεραποστολικό έργο του, που τον καθιέρωσε στη συνείδηση των Ορθοδόξων ως Ισαπόστολο και Διδάσκαλο του Γένους μας.
Αλλά και στα χρόνια της κατοχής, εδώ στην Ελλάδα, οι πιστοί χριστιανοί είχαν αναλάβει μια ιδιαίτερα συγκινητική πρωτοβουλία αγάπης, που την ονόμασαν «αγία μερίδα»: Κάθε φορά που έτρωγαν, έβαζαν ένα άδειο πιάτο στη μέση κι εκεί ο καθένας αφαιρούσε ένα μέρος από το δικό του φαγητό. Με συγκινητική προθυμία μικροί και μεγάλοι γέμιζαν το άδειο πιάτο κι η «αγία μερίδα» ήταν έτοιμη για να θρέψει κάποιους άλλους που πεινούσαν και να τους χαρίσει ανακούφιση και ελπίδα! Έτσι άντεξε η πατρίδα μας! Χάρη στην αυτοθυσία των γενναίων παιδιών της που σκόρπιζαν απλόχερα την αγάπη τους διότι ήξεραν καλά ότι η αγάπη όταν μοιράζεται δεν εξαντλείται: πολλαπλασιάζεται!
3. Σήμερα όμως τι γίνεται; Τι επικρατεί στην κοινωνία μας;
Δυστυχώς, σήμερα πολλές φορές η αμαρτία και ο εγωισμός έχουν υψώσει τείχη αδιαπέραστα μεταξύ των ανθρώπων. Πλήθυναν τα μίση μας και κρύωσε η αγάπη. Ο Κύριος προφήτευσε ότι στους έσχατους καιρούς «διά το πληθυνθήναι την ανομίαν ψυγήσεται η αγάπη των πολλών» (Ματθ. κ ́ 12). Επειδή θα αυξηθεί και θα ξεχειλίσει η ανομία, θα ψυγεί η αγάπη των πολλών. Είναι ανάγκη λοιπόν να αναθερμάνουμε τις καρδιές μας. Να επιστρέψουμε κοντά στον Θεό. Και τότε θα έλθουμε και πιο κοντά μεταξύ μας. Όπως ο κύκλος. Αν οι άνθρωποι αποτελούμε έναν κύκλο και στο κέντρο είναι ο Θεός, όσο προχωρούμε σε μια ευθεία γραμμή από την περιφέρεια προς το κέντρο για να πλησιάσουμε τον Θεό, πλησιάζουμε και μεταξύ μας και όσο πλησιάζουμε μεταξύ μας, πλησιάζουμε και τον Θεό! (Αββάς Δωρόθεος)
ΚΛΕΙΣΙΜΟ:
Είπαν ότι η αγάπη είναι η «βασίλισσα των αρετών»! Πράγματι! Αυτή αποτελεί το επιστέγασμα όλων των αρετών. Όπως ένα σπίτι είναι άχρηστο και ακατοίκητο αν έχει θεμέλια και τοίχους αλλά του λείπει η οροφή έτσι κι ο άνθρωπος, ακόμη κι αν έχει αποκτήσει όλα τα χαρίσματα και τις αρετές, εάν δεν έχει αγάπη, τότε δεν έχει κατορθώσει τίποτε.
Ο απόστολος Παύλος που έγραψε τον θαυμάσιο ύμνο της αγάπης (Α ́ Κορ. ιγ ́ 1-13), μας λέει: «Αν υποθέσουμε ότι μιλώ τις γλώσσες των ανθρώπων και των αγγέλων... Κι αν έχω το χάρισμα της προφητείας και γνωρίζω όλα τα μυστικά σχέδια των βουλών του Θεού και έχω όλη τη γνώση που μπορεί να αποκτήσει ο άνθρωπος, κι αν έχω όλη την πίστη, ώστε να μετακινώ ακόμη και βουνά, δεν έχω όμως αγάπη, δεν είμαι τίποτε». Το Α και το Ω στη ζωή μου είναι να μάθω να ΑΓΑΠΩ!
