Κυριακή της Τυρινής, Αγία και Μεγάλη Τεσσαρακοστή!
Ἰδιόμελον Ἀποστίχων Ἑσπερινοῦ Δευτέρας Α΄ Ἑβδομάδος τῶν Νηστειῶν
Νηστεύσωμεν νηστείαν δεκτήν εὐάρεστον τῷ Κυρίῳ· ἀληθής νηστεία, ἡ τῶν κακῶν ἀλλοτρίωσις, ἐγκράτεια γλώσσης, θυμοῦ ἀποχή, ἐπιθυμιῶν χωρισμός, καταλαλιᾶς, ψεύδους, καί ἐπιορκίας· ἡ τούτων ἔνδεια, νηστεία ἐστίν, ἀληθής καί εὐπρόσδεκτος.
Μετάφραση
Ἄς νηστέψουμε νηστεία δεκτή εύχάριστη στόν Κύριο· ἀληθινή νηστεία εἶναι ἡ ἀποξένωση ἀπό τά κακά, ἡ ἐγκράτεια τῆς γλώσσας, ἡ ἀποχή ἀπό τό θυμό, ὁ χωρισμός ἀπό τίς ἀνάρμοστες ἐπιθυμίες, τήν καταλαλιά, τό ψέμα καί τήν ἐπιορκία· ἡ ἐγκράτεια ἀπ᾿ αὐτά εἶναι νηστεία ἀληθινή καί εὐσπρόσδεκτη.
Κυριακή της Τυρινής
Λέγεται έτσι επειδή είναι η τελευταία μέρα που τρώμε τυροκομικά προϊόντα! Από την επόμενη μέρα, που λέγεται καθαρά Δευτέρα, ξεκινά η νηστεία της Μεγάλης Σαρακοστής.
Είναι η τέταρτη Κυριακή του Τριωδίου και αφιερωμένη στην έξοδο των πρωτοπλάστων,του Αδάμ και της Εύας από τον παράδεισο. Ο άνθρωπος δημιουργήθηκε από το Θεό ως το τελειότερο και εκλεκτότερο δημιούργημα του Θεού.
Πλάστηκε να ζει αιώνια μέσα στη χάρη και τις ευλογίες του Θεού. Ο άνθρωπος έκαμε κακή χρήση της ελευθερίας του και προτίμησε το κακό. Ο διάβολος τον παρέσυρε στην πτώση και την καταστροφή. Αυτό του στέρησε τον Παράδεισο, δηλαδή την παρουσία του Θεού στην ζωή του και τις ατελείωτες ευλογίες του Θεού. Οπότε ο άνθρωπος βγήκε εκτός Παραδείσου, και έτσι ζει μέχρι σήμερα, δηλ. στην Κόλαση.
Αγία και Μεγάλη Τεσσαρακοστή
ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΤΕΣΣΑΡΑΚΟΣΤΗ;
Είναι μια πορεία προς το Πάσχα, είναι ένα ταξίδι.
Η Ανάσταση του Χριστού είναι το μεγαλύτερο γεγονός του κόσμου, όμως εμείς το ξεχνάμε, όπως ξεχνάμε και τον θάνατο! Ο Χριστός, όμως, είναι ο νικητής του θανάτου.
Ζούμε σαν να μην έχει έρθει ο Χριστός στη γη ποτέ.
Αυτή είναι και η μεγαλύτερη αμαρτία όλων μας.
Το Πάσχα είναι μια διάβαση, ένα πέρασμα από τον θάνατο στη ζωή.
Η Σαρακοστή είναι μια περίοδος χαρμολύπης, χαράς και λύπης ταυτόχρονα. Λύπης γιατί στενοχώρησα και στενοχωρώ τον Θεό με τις πράξεις μου και Τον “ανάγκασα” να θυσιαστεί για εμένα. Είναι περίοδος χαράς διότι ο Θεός έγινε άνθρωπος και πλέον μπορώ να σωθώ. Την περίοδο αυτή κοιτάμε περισσότερο τον εσωτερικό μας κόσμο.
Είναι μια μακρά περίοδος νηστείας που διαρκεί 7 εβδομάδες. Ξεκινά την Καθαρά Δευτέρα. Λέγεται όλη η εβδομάδα καθαρά διότι αρχίζει ο καθαρισμός του σώματος από τις τροφές, η αποτοξίνωση.
Επίσης πολλοί χριστιανοί τις πρώτες τρεις μέρες κάνουν πιο αυστηρή νηστεία το λεγόμενο “τριήμερο” απέχοντας από τροφή και από νερό και τις τρεις ημέρες! Καταλήγουν την καθαρά Τετάρτη να πάνε στην Θεία Λειτουργία της Προηγιασμένης να κοινωνήσουν και κατόπιν να φάνε νηστήσιμο φαγητό.
Μια περίοδος περισσότερης προσευχής, μελέτης και αυτοκριτικής.
Μια περίοδος περισσότερης λειτουργικής και λατρευτικής ζωής.
ΓΙΑΤΙ ΛΕΓΕΤΑΙ ΤΕΣΣΑΡΑΚΟΣΤΗ;
Λέγεται έτσι από την λέξη “τεσσαράκοντα” που δεικνύει ότι νηστεύουμε 40 ημέρες, όπως νήστεψε και ο Χριστός μας πριν την δημόσια δράση Του.
Μα, καλά, είναι απαραίτητη η νηστεία;
Η πρώτη εντολή που έδωσε ο Θεός στους ανθρώπους ήταν η νηστεία. Ήταν μια εντολή όχι στέρησης της ελευθερίας των Πρωτοπλάστων αλλά γυμναστική ψυχής και σώματος: Και διέταξε ο Θεός τον Αδάμ «ἀπὸ παντὸς ξύλου (δέντρου) τοῦ ἐν τῷ παραδείσῳ βρώσει φαγῇ, ἀπὸ δὲ τοῦ ξύλου τοῦ γινώσκειν καλὸν καὶ πονηρόν, οὐ φάγεσθε ἀπ᾿ αὐτοῦ· ᾗ δ᾿ ἂν ἡμέρᾳ φάγητε ἀπ᾿ αὐτοῦ, θανάτῳ ἀποθανεῖσθε» (Γεν. 2:16-17). Ο Αδάμ με το να μη νηστέψει όχι μόνο διώχθηκε από τον Παράδεισο αλλά μετέδωσε το κακό και σε όλο το ανθρώπινο γένος.
Ο ίδιος ο Κύριος μιλάει και αλλού για νηστεία (βλ. Ματθ. 9:15 και Ματθ.17:21) αλλά και ο ίδιος νήστεψε σαράντα μέρες στην έρημο πριν αρχίσει να διδάσκει. Οι Χριστιανοί νήστευαν από τα πρώτα χρόνια (Πρ. 13:2) ενώ και στην Παλαιά Διαθήκη βλέπουμε πολλά Άγια πρόσωπα να νηστεύουν πριν κάνουν κάτι σημαντικό (Μωυσής, Ηλίας, Δανιήλ κ.ά.).
Η νηστεία μοιάζει σαν φάρμακο που δεν το παίρνουμε για να ικανοποιήσουμε τον γιατρό αλλά διότι το έχουμε ανάγκη για να θεραπευτούμε από τα πάθη μας. Η νηστεία ως άσκηση όλων των αισθήσεων, για να φέρει πνευματικούς καρπούς, συνδέεται με την προσευχή , τον εκκλησιασμό, την εξομολόγηση και τη Θεία Κοινωνία.
Οι Άγιοι Πατέρες της Εκκλησίας μας όρισαν τις ημέρες νηστείας για να μας βοηθήσουν στον καθημερινό αγώνα μας εναντίον της αμαρτίας. Όπως οι αθλητές ή οι παλαιστές ακολουθούν ειδική διατροφή για να αγωνιστούν, έτσι κι εμείς καλούμαστε να απέχουμε από τροφές και αμαρτωλές σκέψεις και πράξεις. Ειδικά για την περίοδο της Μεγάλης Τεσσαρακοστής η Εκκλησία μας μας εφοδιάζει με υπέροχα πνευματικά όπλα:
ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ ΖΩΗ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ ΤΗΣ ΣΑΡΑΚΟΣΤΗΣ
Αρχικά με τον εσπερινό της συγγνώμης και κατόπιν με τους κατανυχτικούς εσπερινούς κάθε Κυριακή βράδυ. Εσπερινός Συγνώμης λέγεται, αυτός μόνον, από τους κατανυκτικούς, διότι στο τέλος της ακολουθίας ο λαός ασπάζεται το Ευαγγέλιο ζητώντας από τον Ιερέα συγγνώμη και στη συνέχεια και μεταξύ τους, ώστε συχωρεμένοι να αρχίσουν τη Μεγάλη Τεσσαρακοστή.
Κατόπιν με το Μεγάλο Απόδειπνο. Είναι μια τελετή που τελείται στους Ιερούς Ναούς (ή στα σπίτια σαν βραδινή προσευχή) τη Μ. Σαρακοστή κάθε απόγευμα από Δευτέρα έως Πέμπτη. Έχει μαγαλύτερη διάρκεια από το μικρό απόδειπνο γι’ αυτό και ονομάζεται Μεγάλο Απόδειπνο. Τότε ψάλλεται και το τροπάριο «Κύριε των δυνάμεων» και διαβάζεται και η ευχή (προσευχή) του αγίου Εφραίμ του Σύρου. «...Ναι, Κύριε Βασιλεύ, δώρισαί μοι του οράν τα εμά πταίσματα και μη κατακρίνειν τον αδελφόν μου».
Με τη Θεία Λειτουργία των Προηγιασμένων Δώρων, μια σύντομη Θεία λειτουργία, στην οποία ο ιερέας προσφέρει στο λαό Θεία κοινωνία, την οποία έχει διαφυλάξει ως θησαυρό από την προηγούμενη Κυριακή.
Αυτό γίνεται γιατί η Μεγάλη Τεσσαρακοστή είναι πένθιμη (σταυρώσιμη) περίοδος και επιτρέπεται να τελείται Θεία Λειτουργία μόνο Σάββατο και Κυριακή. Επειδή όμως οι αγωνιζόμενοι χριστιανοί επιθυμούσαν να κοινωνούν και μεσοβδόμαδα θεσπίστηκε η Θεία Λειτουργία των Προηγιασμένων Δώρων.
Τέλος, κάθε Παρασκευή βράδυ συμμετέχουμε στους Χαιρετισμούς της Θεοτόκου και ακούμε το θαυμάσιο μουσικό και ποιητικό έργο (κανόνα) του Αγίου Ιωσήφ του Υμνογράφου, το οποίο ψάλλουν οι ψάλτες και κατόπιν τους ίδιους τους Χαιρετισμούς που απευθύνει ο ιερέας προς την Παναγία, έργο του Αγίου Ρωμανού του Μελωδού. Εδώ ακούμε τους υπέροχους ύμνους «Τη Υπερμάχω» και «Την ωραιότητα της παρθενίας σου».
Τι σημαίνει άσκηση στην πνευματική ζωή;
(Εῖναι σημαντικό νά ἀπαντήσουν εἰ δυνατόν όλα τά παιδιά, ώστε κατόπιν νά δοθεῖ ἰδιαίτερη βαρύτητα στίς πτυχές τοῦ θέματος πού δέν γνωρίζουν ή έχουν παρεξηγήσει).
Ὀρθόδοξη χριστιανική άσκηση εῖναι ἡ ἐξάσκηση, ἡ γύμναση, ὁ ἀγώνας πού κάνει κάθε χριστιανός στήν πνευματική του ζωή μέ σκοπό νά φθάσει στό «καθ ̓ ὁμοίωσιν», νά γίνει όμοιος μέ τόν Θεό, όσο εῖναι δυνατόν αὐτό στόν άνθρωπο, δηλαδή νά γίνει άγιος, παιδί τοῦ Θεοῦ στήν αἰώνια βασιλεία Του.
Άρα σκοπός τῆς ἀσκήσεως εῖναι ὁ ἁγιασμός μας, ἡ σωτηρία μας. Καί όπως καταλαβαίνετε, ἡ άσκηση εῖναι ένα πολύ βασικό στοιχειο τῆς πνευματικῆς ζωῆς. Ή μᾶλλον εῖναι ἡ οὐσία της. Δέν νοεῖται χριστιανός πού δέν ἀγωνίζεται..
Τό κάθε πάθος, μᾶς λένε οἱ ἅγιοι Πατέρες, μοιάζει μέ ἕνα φίδι πού βρίσκεται μέσα σ ̓ ἕνα ἀγγεῖο. Κάθε φορά πού ὑποχωροῦμε σ ̓ ἕνα πάθος καί πράττουμε τή συγκεκριμένη ἁμαρτία, εἶναι σάν νά ρίχνουμε μές στό ἀγγεῖο τροφή γιά τό φίδι-πάθος, τό ὁποῖο ἔτσι δυναμώνει. Μέ τήν ἄσκηση τοῦ στεροῦμε τήν τροφή. Τό φίδι-πάθος σιγά-σιγά ἀδυνατίζει καί στό τέλος πεθαίνει1. Ἀντιστρόφως, ὅσο πιό πολλές πράξεις μιᾶς συγκεκριμένης ἀρετῆς κάνουμε, τόσο πιό πολύ δυναμώνει μέσα μας αὐτή ἡ ἀρετή καί τόσο πιό εὔκολα τήν ἐξασκοῦμε.
