Άγιος Γρηγόριος ο Ε΄, ο εθνομάρτυρας Πατριάρχης (10 Απρ.)
Ο Άγιος Γρηγόριος γεννήθηκε το 1746 στη Δημητσάνα της Αρκαδίας από φτωχή οικογένεια. Γονείς του ήταν ο βοσκός Ιωάννης Αγγελόπουλος και η Ασημίνα, οι οποίοι του έδωσαν το όνομα Γεώργιος. Αφού τελείωσε τις βασικές σπουδές στη Δημητσάνα πήγε στην Αθήνα και έπειτα στην Σμύρνη. Εκεί σπούδασε στο ξακουστό Γυμνάσιο της πόλης για πέντε χρόνια.
Από την παιδική του ηλικία ο Γεώργιος Αγγελόπουλος είχε σχέση με τη Μονή Φιλοσόφου της Αρκαδίας και αγαπούσε τον ασκητισμό. Έτσι, αποσύρθηκε στις Στροφάδες, στην Ιερά Μονή του Αγίου Διονυσίου, όπου εκάρη μοναχός λαμβάνοντας το όνομα Γρηγόριος.
Στη συνέχεια σπούδασε θεολογία και φιλοσοφία στην Πατμιάδα Σχολή (Πάτμος). Έπειτα χειροτονήθηκε στη Σμύρνη διάκονος, αρχιδιάκονος και ιερέας και ανέλαβε τα καθήκοντα του Πρωτοσύγκελου. Το 1785 χειροτονείται επίσκοπος στη Μητρόπολη Σμύρνης. Από αυτή τη θέση ανέπτυξε πλούσια δραστηριότητα, δίνοντας ιδιαίτερη βαρύτητα στο κήρυγμα, στην κοινωνική δράση και στην παιδεία του ποιμνίου του.
Στις 9 Μαΐου του 1797 εκλέγεται Οικουμενικός Πατριάρχης Κων/πόλεως ως Γρηγόριος ο Ε΄. Ο Πατριάρχης ήταν ο αρχηγός του Ελληνικού Έθνους, του έθνους των Ρωμιών (αφού δεν υπήρχε ελληνικό κράτος).
Διετέλεσε τρεις φορές Πατριάρχης: από το 1797 έως το 1798, από το 1806 έως το 1808 και από το 1818 έως το 1821. Στο ενδιάμεσο διάστημα βρισκόταν εξόριστος στο Άγιο Όρος. Ο Γρηγόριος όταν πήγε στο Άγιο Όρος μυήθηκε στην Φιλική Εταιρεία περί τα μέσα του έτους 1818 μ.Χ.
Αλλά τι ήταν η Φιλική Εταιρεία; Φιλική Εταιρεία ήταν μία μυστική οργάνωση σχηματίστηκε με σκοπό την προετοιμασία της επανάστασης του 1821 για την απελευθέρωση των Ελλήνων από την Οθωμανική Αυτοκρατορία.
Στις 23 Μαρτίου 1821 κατόπιν πιέσεων του Σουλτάνου Μαχμούτ Β’, και με σκοπό να παραπλανήσει του Τούρκους αφόρισε τους επαναστάτες. Ο Αλέξανδρος Υψηλάντης κατάλαβε το κόλπο του Πατριάρχη και για αυτό είπε στους επαναστατημένους Έλληνες ότι: "Ο Πατριάρχης πιεζόμενος παρὰ τους Οθωμανούς στέλνει ἀφοριστικὸ… Εσείς ὀμως να θεωρείτε όλα αυτά ἄκυρα καθόσον γίνονται με βία καὶ χωρίς την θέληση του Πατριάρχη”.
Με την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης, ο Σουλτάνος ζήτησε από τον Σεϊχουλισλάμη (ανώτατος θρησκευτικός ηγέτης του Ισλάμ) Χατζή Χαλίλ να εκδώσει διαταγή (φετφά) για γενική σφαγή των Ελλήνων της Πόλης. Ο Χατζή Χαλίλ, ύστερα από διαβουλεύσεις με τον Γρηγόριο, ο οποίος του ξεκαθάρισε πως ο ίδιος και το Γένος ήταν αμέτοχοι στην Επανάσταση, και βασιζόμενος σε ένα εδάφιο του Κορανίου, αρνήθηκε να εκδώσει τη φετφά του Σουλτάνου, ο οποίος εξοργισμένος τον τιμώρησε με θάνατο και θεώρησε υπεύθυνο και τον Γρηγόριο Ε'.
Ο Γρηγόριος ο Ε΄ αρνήθηκε να εγκαταλείψει το ποίμνιό του παρά τις επίμονες παρακλήσεις υπαλλήλων ξένων πρεσβειών.
Μετά τη λειτουργία του Πάσχα (10 Απριλίου 1821) συνελήφθη και φυλακίστηκε και βασανίστηκε φρικτά. Το ίδιο απόγευμα απαγχονίστηκε στην κεντρική πύλη του Πατριαρχείου (η οποία έκτοτε παραμένει κλειστή) όπου παρέμεινε κρεμασμένος για τρεις μέρες. Κατόπιν, μια ομάδα τριών Εβραίων αγόρασαν το πτώμα του, το περιέφεραν στους δρόμους και το έριξαν στον Κεράτιο Κόλπο.
Ένας Κεφαλλονίτης πλοίαρχος, ονόματι Νικόλαος Σκλάβος, βρήκε το σκήνωμα και το μετέφερε στην Οδησσό όπου και ετάφη στον ελληνικό Ναό της Αγίας Τριάδος. Το σκήνωμα του Πατριάρχη Γρηγορίου μεταφέρθηκε τιμητικά στην Αθήνα, 50 χρόνια μετά, και έκτοτε φυλάσσεται σε μαρμάρινη λάρνακα στον Ιερό Μητροπολιτικό Ναό της Ευαγγελίστριας.
Πρακτική εφαρμογή
Ο Γρηγόριος ο Ε΄ αν και καταγόταν από φτωχή οικογένεια, με τη χάρη του Θεού αξιοποίησε τα χαρίσματα που του είχε δώσει το Άγιο Πνεύμα και κατάφερε να γίνει Οικουμενικός Πατριάρχης, πατέρας όλων τον Ορθοδόξων Χριστιανών, και Εθνάρχης, δηλαδή αρχηγός του Έθνους μας! Από αυτή τη θέση βοηθούσε με όποιον τρόπο μπορούσε το υπόδουλος Γένος. Δύο φορές ο Σουλτάνος τον έδιωξε από τον πατριαρχικό θρόνο και την τρίτη φορά διέταξε τη θανάτωσή του.
Ο Γρηγόριος ο Ε΄ γνώριζε και για την Φιλική Εταιρεία, αφού ό ίδιος είχε μυηθή σε αυτήν και για τον ξεσηκωμό. Για να προστατέψει τους Έλληνες της Κωνσταντινούπολης υποκρίθηκε άγνοια και προσπάθησε να αναβάλει με διάφορα τεχνάσματα τον αφορισμό που ζήτησε ο Σουλτάνος. Ακόμα κι ο αφορισμός που εξέδωσε έπειτα από μεγάλες πιέσεις -δεν ήταν πραγματικός, αλλά για να καθησυχάσει τον Σουλτάνο- δεν ήταν ο συνηθισμένος αλλά πιο ήπιος. Ο Σουλτάνος τελικά τον κρέμασε ως κύριο υποκινητή της Επανάστασης.
Πολύ σπουδαίο είναι το γεγονός ότι ο Γρηγόριος ενώ είχε την ευκαιρία να διαφύγει με την βοήθεια ξένων διπλωματών και πρεσβευτών, αποφάσισε να δώσει τη ζωή του για το ποίμνιό του, σαν καλός ποιμένας που δεν εγκαταλείπει το κοπάδι του μπροστά στον κίνδυνο. Στάθηκε πιστός στο καθήκον του αφού ούτε την Πίστη πρόδωσε ούτε τον λαό του.
Είναι Εθνομάρτυρας όπως τόσοι και τόσοι άλλοι κληρικοί και λαϊκοί που έδωσαν τη ζωή τους «...για του Χριστού την Πίστη την Αγία και της πατρίδας την Ελευθερία». Αποτελεί ένα φωτεινό παράδειγμα αυτοθυσίας και αγάπης για την πατρίδα. Άγιε του Θεού Γρηγόριε, πρέσβευε υπέρ ημών!
Πρακτική εφαρμογή
Ο Γρηγόριος ο Ε΄ αν και καταγόταν από φτωχή οικογένεια, με τη χάρη του Θεού αξιοποίησε τα χαρίσματα που του είχε δώσει το Άγιο Πνεύμα και κατάφερε να γίνει Οικουμενικός Πατριάρχης, πατέρας όλων τον Ορθοδόξων Χριστιανών, και Εθνάρχης, δηλαδή αρχηγός του Έθνους μας! Από αυτή τη θέση βοηθούσε με όποιον τρόπο μπορούσε το υπόδουλος Γένος. Δύο φορές ο Σουλτάνος τον έδιωξε από τον πατριαρχικό θρόνο και την τρίτη φορά διέταξε τη θανάτωσή του.Ο Γρηγόριος ο Ε΄ γνώριζε και για την Φιλική Εταιρεία, αφού ό ίδιος είχε μυηθή σε αυτήν και για τον ξεσηκωμό. Για να προστατέψει τους Έλληνες της Κωνσταντινούπολης υποκρίθηκε άγνοια και προσπάθησε να αναβάλει με διάφορα τεχνάσματα τον αφορισμό που ζήτησε ο Σουλτάνος. Ακόμα κι ο αφορισμός που εξέδωσε έπειτα από μεγάλες πιέσεις -δεν ήταν πραγματικός, αλλά για να καθησυχάσει τον Σουλτάνο- δεν ήταν ο συνηθισμένος αλλά πιο ήπιος. Ο Σουλτάνος τελικά τον κρέμασε ως κύριο υποκινητή της Επανάστασης.
Πολύ σπουδαίο είναι το γεγονός ότι ο Γρηγόριος ενώ είχε την ευκαιρία να διαφύγει με την βοήθεια ξένων διπλωματών και πρεσβευτών, αποφάσισε να δώσει τη ζωή του για το ποίμνιό του, σαν καλός ποιμένας που δεν εγκαταλείπει το κοπάδι του μπροστά στον κίνδυνο. Στάθηκε πιστός στο καθήκον του αφού ούτε την Πίστη πρόδωσε ούτε τον λαό του.
Είναι Εθνομάρτυρας όπως τόσοι και τόσοι άλλοι κληρικοί και λαϊκοί που έδωσαν τη ζωή τους «...για του Χριστού την Πίστη την Αγία και της πατρίδας την Ελευθερία». Αποτελεί ένα φωτεινό παράδειγμα αυτοθυσίας και αγάπης για την πατρίδα. Άγιε του Θεού Γρηγόριε, πρέσβευε υπέρ ημών!
ΠΑΙΧΝΙΔΙ:
ΣΧΕΤΙΚΑ ΒΙΝΤΕΟ:
Προσευχή λήξης... (προσοχή, υπενθύμιση)
Όλα τα παιδιά μαζί με τον κατηχητή, γονατισμένοι μπροστά από το εικόνισμα του Χριστού στο ιερό τέμπλο θα εκφωνήσουμε την προσευχή του Αγίου Εφραίμ λέγοντας στο τέλος όλοι μαζί το “Δι’ εὐχῶν...”[Από πριν πρέπει να έχουμε βγάλει φωτοτυπίες την προσευχή για να την μοιράσουμε στα παιδιά].
