Προσέγγιση - Εισαγωγή
“–Δεν με βλέπει κανένας. Δεν με παρακολουθεί ανθρώπινο μάτι. Ευκαιρία να αρπάξω το ξένο πράγμα, να δω κάτι που μου κινεί την περιέργεια, να παρανομήσω... Ποιος θα το μάθει;”
Από τέτοιες σκέψεις συνήθως ωθείται ο άνθρωπος, προκειμένου να παραβεί το θέλημα του Θεού και να διαπράξει το κακό και την αμαρτία.
Είμαστε όμως βέβαιοι ότι όντως δεν μας βλέπει κανένας; Η καθημερινή πραγματικότητα μας πληροφορεί για κάτι άλλο. Αλλά και στην Αγία Γραφή υπάρχει ένα σχετικό και πολύ χαρακτηριστικό παράδειγμα από τη ζωή του νεαρού και δικαίου και παγκάλου Ιωσήφ.
Ανάπτυξη για παιδιά Μέσου & Ανωτέρο (Γεν. κεφ. λθ´)
Τι ήταν ο Ιωσήφ; Ο Ιωσήφ ήταν ένα από τα δώδεκα παιδιά του πατριάρχου Ιακώβ. Ηταν ένας νέος χαριτωμένος και ψυχικά και σωματικά. Ο πατέρας του, Ιακώβ, τον αγαπούσε ιδιαίτερα και γι’ αυτό οι αδελφοί του από φθόνο — διότι δυστυχώς και μέσα στ’ αδέλφια μπαίνει ο φθόνος — τον πούλησαν ως δούλο στην Αίγυπτο.
Έτσι ο Ιωσήφ βρίσκεται τώρα δούλος στην Αίγυπτο, στο σπίτι του Πετεφρή. Τι ήταν ο Πετεφρής; Ανώτερος υπάλληλος του Φαραώ, του βασιλιά της Αιγύπτου. Ως δούλος ο Ιωσήφ έδειξε όλες του τις ικανότητες. Γι’ αυτό κι ο Πετεφρής του ανέθεσε κάθε διαχείριση στο σπίτι του. Ολα τα πράγματα τα διαχειριζόταν ο Ιωσήφ. Να όμως, εκεί μέσα στην ηρεμία και ησυχία του παλληκαριού βρέθηκε ο πειρασμός.
Και τι πειρασμός! Μεγάλος πειρασμός! Και ο πειρασμός αυτός ήλθε από που νομίζετε; Από τη γυναίκα του Πετεφρή! Αυτή λοιπόν η γυναίκα άρχισε να πλησιάζει με πονηρές διαθέσεις το παλληκάρι αυτό, το αγνό, που ήταν τότε 20 με 25 χρονών. Διεφθαρμένη γυναίκα, θέλησε να τον παρασύρει στην αμαρτία. Αλλά ο Ιωσήφ αντιδρούσε σταθερά. Δεν δεχόταν επ’ ουδενί λόγω να ντροπιάσει το αφεντικό του και πολύ περισσότερο να αμαρτήσει.
Έλεγε: Δεν μπορώ ν’ ατιμάσω το αφεντικό μου, που τόσο με εμπιστεύθηκε στο σπίτι του. Άλλωστε «πως ποιήσω το ρήμα το πονηρόν τούτο, και αμαρτήσομαι εναντίον του Θεού;» (Γεν. λθ´ 9). Πως να το κάνω αυτό, αφού κι αν ακόμα δεν με βλέπει το αφεντικό μου, το μάτι του Θεού και με βλέπει και με παρακολουθεί; Δεν είναι ντροπή μου να κάνω τέτοια σιχαμερή αμαρτία μπροστά στα μάτια του Θεού;
Γεν. 39,7 Επειτα από τα γεγονότα αυτά, η γυναίκα του Πετεφρή έστρεψε με επιμονήν και με πόθον τα βλέμματά της στον Ιωσήφ και του είπε· “κοιμήσου μαζί μου”.
Γεν. 39,8 Αυτός όμως δεν ήθελε και ηρνείτο συνεχώς λέγων εις την γυναίκα του Πετεφρή· “αφού ο κύριός μου έχει τόσην εμπιστοσύνην εις εμέ, ώστε τίποτε πλέον δεν γνωρίζει και δεν παρακολουθεί από τα εν τω οίκω του, μου έχει δε παραδώσει τα πάντα εις τα χέρια μου
Γεν. 39,9 και κανείς δεν είναι ανώτερός μου εις αυτήν την οικίαν ούτε έχει εξαιρεθή από την δικαιοδοσίαν μου κανείς, πλην σού η οποία είσαι σύζυγός του, πως εγώ θα πράξω την πονηράν αυτήν πράξιν και θα αμαρτήσω ενώπιον του Θεού;”
Γεν. 39,10 Μολονότι δε εκείνη κάθε ημέραν ωμίλει δελεαστικώς προς τον Ιωσήφ και προσεπάθει να τον παρασύρη, εκείνος δεν υπεχώρει, ώστε να κοιμηθή μαζή της και να έλθη εις συνάφειαν με αυτήν.
Γεν. 39,11 Κάποιαν όμως ημέραν, όταν ο Ιωσήφ εισήλθεν εις την οικίαν, δια να ασχοληθή με τα συνήθη έργα του, και κανείς άλλος δεν ευρίσκετο στο εσωτερικόν του σπιτιού,
Γεν. 39,12 η γυνή του Πετεφρή επωφελήθη από την ευκαιρίαν αυτήν, ετράβηξεν αυτόν από το ένδυμα και του έλεγε· “κοιμήσου μαζή μου”. Ο Ιωσήφ αφήκεν εις τα χέρια της το ιμάτιον αυτού, έφυγε, και εβγήκεν έξω από το σπίτι.
Γεν. 39,13 Εκείνη, όταν είδεν ότι ο Ιωσήφ αφήσας εις τα χέρια της το ιμάτιόν του, έφυγε και εξήλθεν από το σπίτι, κατελήφθη από αγρίαν μανίαν εκδικήσεως,
Γεν. 39,14 εφώναξε τους ανθρώπους, που ευρισκοντο εις την οικίαν, και τους είπεν· “ιδέτε, ο σύζυγός μου έβαλε μέσα στο σπίτι μας αυτόν τον Εβραίον δούλον, δια να μας εξευτελίση. Αυτός εισήλθεν στον κοιτώνα μου και μου είπε· κοιμήσου μαζή μου. Εγώ όμως έβγαλα μεγάλην φωνήν.
Γεν. 39,15 Εκείνος όταν ήκουσεν ότι ύψωσα την φωνήν μου και έκραζα, αφήκεν εις τα χέρια μου το ιμάτιόν του, έφυγε και εβγήκεν από το σπίτι”.
Γεν. 39,16 Η γυναίκα αυτή αφήκε πλησίον της το ιμάτιον του Ιωσήφ, μέχρις ότου ήλθεν ο σύζυγός της εις την οικίαν,
Γεν. 39,17 προς τον οποίον αυτή είπε τα ίδια λόγια· “Ο Εβραίος αυτός δούλος, τον οποίον συ εισήγαγες γενικόν επόπτην στον οίκον, εισήλθεν στον κοιτώνα μου, δια να με εξευτελίση και μου είπε· θα κοιμηθώ μαζή σου. Αλλά εγώ εφώναξα με όλην μου την δύναμιν....
Το αποτέλεσμα ασφαλώς θα το ξέρετε κι εσείς. Τα πράγματα αντιστράφηκαν. Η αμαρτωλή γυναίκα έγινε θηρίο και συκοφάντησε το παλληκάρι ότι τάχα εκείνο της επιτέθηκε με αποτέλεσμα το παλληκάρι, που αγωνίστηκε για την αγνότητά του, συκοφαντημένο να ριχτεί στη φυλακή.
Τι με αυτό όμως; Το παλληκάρι νίκησε. Και ο Θεός, όπως είναι γνωστό, το προστάτευσε και στη φυλακή. Τον έβγαλε και από τη φυλακή και ύστερα τον έκανε και βασιλέα, αφού εξήγησε τα όνειρα του Φαραώ για τη συμφορά και την ευτυχία που θα ερχόταν.
Να, λοιπόν, τι συγκράτησε τον Ιωσήφ από την αμαρτία: Η συναίσθηση ότι το μάτι του Θεού τον βλέπει, ότι ήταν πάντοτε μπροστά του. Το είπε ξεκάθαρα: «Πώς ποιήσω το ρήμα το πονηρόν τούτο, και αμαρτήσομαι εναντίον του Θεού;»
ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ-ΕΦΑΡΜΟΓΗ
Μία από τις πιο πονηρές μεθόδους που χρησιμοποιεί ο πονηρός για να μας παρασύρει είναι η σκέψη ότι «δεν με βλέπει κανείς». Τα πλέον μικρά παραπτώματα αλλά και τα μεγαλύτερα εγκλήματα διαπράττονται με τη σκέψη της αποκρύψεως, της αποφυγής της δημοσιοποιήσεώς τους. Είναι μία πανούργα παγίδα του πονηρού για να παγιδεύει τον άνθρωπο. Γι’ αυτό μερικές φορές είμαστε εύκολοι να απλώσουμε χέρι στην ξένη περιουσία, να αδικήσουμε τον διπλανό μας στις συναλλαγές μας, να τον εξαπατήσουμε, να τον συκοφαντήσουμε. Κάποτε χρησιμοποιούμε ακόμη και το ψέμα για να αποκρύψουμε την αλήθεια και την παρανομία μας.
Αυτά και πολλά άλλα συμβαίνουν γύρω μας καθημερινά με τη σκέψη ότι δεν μας βλέπει κανείς και δεν μπορεί να μας πιάσει σε κάτι παράνομο που κάνουμε. Περιφέρουμε το βλέμμα μας, δεν βλέπουμε κανένα και νομίζουμε ότι δεν μας βλέπει κανείς... Νομίζουμε...
3. Ερωτήσεις για μάθημα, παιχνίδι και αφορμές για συζήτηση
Στην πραγματικότητα όμως έτσι είναι; Τι λέτε, δεν μας βλέπει κανείς; (...)
α. Μας βλέπει ο Θεός. Οι οφθαλμοί του Κυρίου είναι δέκα χιλιάδες φορές, δηλαδή απείρως λαμπρότεροι και φωτεινότεροι από τον ήλιο και επιτηρούν και παρακολουθούν όλους τους δρόμους των ανθρώπων (Σ. Σειρ. κγ´19, Πραξ. ιζ´ 28). Με άλλα λόγια, ακόμα κι αν βρισκόμαστε σε απόλυτο σκοτάδι, και πάλι ο Θεός είναι παρών και τα παρακολουθεί όλα σαν να συμβαίνουν σε ολόφωτη μέρα. «Που να πάω, Θεέ μου... και που να φύγω, ώστε να μην παρακολουθούμαι από το πρόσωπό σου;», ρωτά ο Ψαλμωδός (Ψαλμ. ρλη´ [138] 7).
Ακόμη και όταν ο πειρασμός με βάζει να δημοσιεύσω στο Instagram π.χ. τις καλύτερες φωτογραφίες από τις 100 που έχω τραβήξει έτσι ικανοποιώ τον εγωκεντρισμό μου, ή αν με ωθήσει να δω -χωρίς να με βλέπει κανείς- άσεμνες φωτογρφίες στο διαδίκτυο ή πονηρά βίντεο στο youtube ή άλλα... κ.λπ... πρέπει να γνωρίζω, ότι ο Θεός με βλέπει και ΔΕΝ του αρέσει καθόλου αυτό που κάνω...
β. Μας παρακολουθεί κι η δική μας συνείδηση. Υπάρχει ακόμη και η φωτισμένη και η εξαγιασμένη συνείδηση στον καθένα μας, την οποία οφείλουμε να υπολογίζουμε. Διαμαρτύρεται όταν την αγνοούμε. Εκβάλλει συνεχή ελεγκτική σιωπηλή κραυγή για την παρανομία που διαπράξαμε. Πόσες φορές δεν αισθανόμαστε ανελέητα τα χτυπήματα του ελέγχου της συνειδήσεως που με ποταμούς δακρύων και συντριβή καρδίας μας οδηγούν στην ειλικρινή μετάνοια... Η φωνή της συνειδήσεως είναι αυτή που κάποτε οδηγεί κακοποιούς να καταγγέλλουν μόνοι τους τον εαυτό τους στα αρμόδια όργανα για κάποια εγκληματική τους πράξη.
γ. Μας βλέπουν οι άνθρωποι. Ο λαός μας με τη σοφία του λέει ότι «ο λόγγος έχει αυτιά και ο κάμπος έχει μάτια». Δηλαδή, να μην ξεθαρρεύεις και κάνεις κάτι που δεν πρέπει. Εμπιστεύεσαι τα μάτια σου και νομίζεις ότι δεν σε βλέπει κανένας, επειδή βρίσκεσαι σε κάμπο και έχεις μεγάλη ορατότητα. Ούτε αυτά που λες να είναι απερίσκεπτα, επειδή βρίσκεσαι μέσα στο λόγγο και στη χαράδρα και νομίζεις ότι κανείς δεν σε ακούει. Έχει μάτια ο κάμπος και αυτιά ο λόγγος.
Ακόμη και κλεισμένος στο δωμάτιό σου αν είσαι και περιβάλλεσαι από τους τέσσερις τοίχους, δεν είναι ασφαλείς οι τοίχοι για να σε περιφρουρήσουν. Ο λαός λέει ότι «και οι τοίχοι έχουν αυτιά», για να δείξει ότι είναι ανάγκη να είναι κανείς προσεκτικός σχετικά με το τι λέει στον άλλον. Τίποτε δεν μπορεί να μένει συνεχώς κρυφό. Στη σημερινή μάλιστα εποχή υπάρχουν μικροσκοπικές ηλεκτρονικές συσκευές, υπάρχουν δορυφόροι, ώστε θα μπορούσε κανείς να πεί, χωρίς να είναι υπερβολικός, ότι βρισκόμαστε υπό συνεχή ανθρώπινη επίβλεψη και παρακολούθηση όταν κάποιος θελήσει να σε παρακολουθήσει και να δει τι κάνεις.
3α. Πρακτική εφαρμογή
Το γεγονός ότι τίποτε δεν είναι κρυφό και μάλιστα η σκέψη ότι ο Θεός μάς βλέπει, σε τι μπορεί να μας βοηθήσει; (...)
α. Μας βοηθεί στην αποφυγή της αμαρτίας. Τίποτε να μη γίνεται και να μη λέγεται με τη σκέψη ότι δεν με βλέπει και δεν με ακούει κανένας άνθρωπος. Και αν λείπει το ανθρώπινο μάτι, έχουμε τη συνείδησή μας. Έχουμε προπάντων τον ακοίμητο παντεπόπτη Δημιουργό και Κυβερνήτη της ζωής μας. Σε οποιονδήποτε τόπο και χρόνο, είτε μόνοι μας είμαστε είτε μαζί με άλλους, τα λόγια μας, οι ενέργειές μας, οι πράξεις μας, όλα ας διαπράττονται με συναίσθηση της εποπτείας του Θεού. Αυτό είναι ένα ισχυρότατο φρένο, μια μεγάλη δύναμη αντιστάσεως κατά του κακού.
β. Μας δίνει θάρρος στον αγώνα της αρετής. Για όλους εμάς που ζούμε σ’ έναν κόσμο γεμάτο προκλήσεις, η σκέψη ότι είναι κοντά μας ο Θεός μας δυναμώνει να παίρνουμε γενναίες αποφάσεις. Μας δίνει θάρρος και ενίσχυση στον πνευματικό μας αγώνα. Αγωνιζόμαστε με την πεποίθηση ότι ο Κύριος βλέπει τον αγώνα, τις δυσκολίες, τους πειρασμούς και μας σκεπάζει με τη χάρη Του.
γ. Μας ενισχύει στην αντιμετώπιση των θλίψεων. Όταν γύρω μας οι άλλοι μας περιφρονούν, μας αδικούν και μας φέρονται ψυχρά και αδιάφορα, ας μην απελπιζόμαστε. Είναι μαζί μας ο Θεός και βλέπει την αδικία που μας γίνεται. Ακόμα, όταν έρχεται κάποια αναπάντεχη δυσκολία, πόνος, θλίψη και στενοχώρια, ας μην απογοητευόμαστε. Μας παρακολουθεί ο πιο στοργικός Πατέρας του κόσμου. «Αυτώ μέλει περί ημών» (Α’ Πετρ. ε´7). Εκείνος ενδιαφέρεται για τον καθένα μας και με αγάπη φροντίζει για το πραγματικό συμφέρον μας.
3. Μήπως όμως είναι ενοχλητική για τη ζωή μας η σκέψη ότι ο Θεός παρακολουθεί και ελέγχει τη ζωή μας; (...)
Μόνο ο ένοχος, ο άνθρωπος που έχει κάνει στα κρυφά κάποιο κακό, ο συνειδητός παραβάτης του νόμου του Θεού, μόνο αυτός ενοχλείται και στενοχωριέται. Μοιάζει με το κυνηγημένο ελάφι. Τρέμει, φοβάται, πουθενά δεν ησυχάζει. Νομίζει πως κάθε στιγμή θα αποκαλυφθούν οι ενοχές του, θα ξεσκεπαστεί, θα τιμωρηθεί, θα ρεζιλευθεί. Αυτός πράγματι ενοχλείται από την παντογνωσία του Θεού.
Αντίθετα ο άνθρωπος ο πιστός, που έχει αγαθές σκέψεις, ευγενικές επιθυμίες και υψηλούς πόθους, γιατί να ενοχληθεί; Απεναντίας χαίρεται και αισθάνεται ασφάλεια, ενίσχυση και παρηγοριά. Όπως το παιδί αισθάνεται θαλπωρή και ασφάλεια κάτω από το βλέμμα του Πατέρα. Γι’ αυτόν είναι πάρα πολύ σημαντικό και θετικό να ξέρει ότι ο Θεός τα βλέπει όλα.
Συχνά όταν ξέρουμε πως δίπλα μας είναι κάποιος μεγαλύτερος και ισχυρός, είμαστε πολύ προσεκτικοί στη συμπεριφορά μας. Σκεφθείτε πόσο πιο προσεκτικούς μάς κάνει η σκέψη πως όχι άνθρωπος αλλ’ αυτός ο Θεός είναι κοντά μας, μέσα στην καρδιά μας. Πώς είναι δυνατόν να αγνοήσουμε τη στοργική Του παρουσία;
Ας σκεφθούμε όμως και κάτι ακόμη: Ότι θα έλθει κάποτε η ώρα της Κρίσεως όταν «βίβλοι ανοίγονται», τότε δηλαδή που θα ανοιχτούν, όπως μας λέει η Αγία Γραφή, οι «Βίβλοι» (Βιβλία) της παγγνωσίας του Θεού: τα βιβλία της Αγίας Γραφής, της συνειδήσεως κάθε ανθρώπου, της ζωής. Ο καθένας τότε θα θυμάται και θα βλέπει όλο τον τρόπο της ζωής του, με κάθε λεπτομέρεια, ως μέσα στ ̓ απόκρυφα βάθη της καρδιάς του. Μαζί του θα τα βλέπουν και όλοι οι άλλοι: ´Αγγελοι και άνθρωποι, η Βασίλισσα Παναγία μας, οι Απόστολοι του Κυρίου, και όλοι οι ̔́Αγιοι, ακόμα και οι δαίμονες!
Τίποτε λοιπόν δεν μένει κρυφό! Ας το θυμόμαστε αυτό πάντοτε κι ας αγωνιζόμαστε να ζούμε όπως θέλει ο Θεός.
